Weerbaar de winter door

Gezond ouder worden, dat willen we allemaal. Dan kan het verstandig zijn jezelf te beschermen tegen bijvoorbeeld infectieziekten als de griep of pneumokokken. En je weerstand een boost te geven. De industrie helpt je graag een handje mee: met legio voedingssupplementen. Zinnig of onzinnig?

Griep & pneumokokkenziekte

Het griepseizoen staat weer voor de deur, met alle gevolgen van dien. Een gezonde levensstijl, zoals gezond eten en bewegen, draagt bij aan een sterk immuunsysteem. Maar dat voorkomt niet dat tijdens een intensief griepseizoen in Nederland naar schatting 16.000 mensen met griepcomplicaties worden opgenomen in het ziekenhuis, voornamelijk met longontsteking. Ook belanden jaarlijks ruim 8000 Nederlanders door pneumokokkenziekte in het ziekenhuis. Anders dan griep wordt pneumokokkenziekte veroorzaakt door een bacterie en niet door een virus, verder zijn er vooral overeenkomsten. In beide gevallen kunnen mensen drager zijn zonder ziek te worden. Besmetting gaat via kleine druppeltjes speeksel en slijm die door zoenen, hoesten, niezen en praten in de lucht worden verspreid en vervolgens ingeademd. Ventileren, regelmatig je handen wassen, het gebruik van papieren zakdoekjes en zo nodig een ellenboog als begroeting helpen bij het beperken van de verspreiding.

Ook is er een vaccin beschikbaar. Het meest vatbaar zijn jonge kinderen, mensen met een chronische aandoening en mensen die wat ouder zijn. De griepprik beschermt je door het lichaam een verzwakte versie van het influenzavirus te laten herkennen. De pneumokokkeninjectie bereidt het immuunsysteem voor op de pneumokokkenbacteriën. Belangrijk, want jaarlijks overlijden naar schatting 4700 zestigplussers aan de gevolgen van griep en 900 oudere mensen aan de pneumokokkenziekte. De vaccins helpen je om je te beschermen tegen de griep en (ernstige) pneumokokkenziekte. Wanneer je in aanmerking komt, ontvang je een uitnodiging van je huisarts. Zowel de griepprik als de pneumokokkeninjectie kunnen milde bijwerkingen geven. Denk aan hoofdpijn, spierpijn of zwelling op de prikplek. Gelukkig is dat meestal binnen twee dagen weer over. Haal je de beide prikken tegelijk, dan vergroot dat de kans op bijwerkingen niet.

De griepprik: feit of fabel?

• Een vaccinatie beschermt volledig tegen griep.
  Fabel. De griepprik biedt geen 100 procent garantie. Wel zorgt het vaccin ervoor dat de griepverschijnselen (wanneer je toch besmet raakt) aanzienlijk milder zijn. Ook zijn complicaties als gevolg van het Influenzavirus minder waarschijnlijk.
• Je kunt meerdere keren in het griepseizoen last krijgen van griep.
  Feit. Helaas, maar waar: het ene griepvirus is namelijk het andere niet. Er zijn veel verschillende griepvirussen, dus je kunt twee keer besmet raken in één seizoen. Gelukkig komt dit zelden voor, want na de eerste besmetting werkt je lichaam daarna extra hard om andere indringers buiten de deur te houden.
• Ik ben 60 jaar of ouder, leef gezond en sport veel. Het is aan te raden om de pneumokokkenprik te halen?
  Feit. Hoewel een gezonde levensstijl bijdraagt aan een betere gezondheid, biedt het geen bescherming tegen pneumokokkenziekte. De pneumokokkenprik geeft wel bescherming en helpt de kans op (ernstige) ziekte te verkleinen (Bron: Vragen en antwoorden over de pneumokokkenprik | RIVM)
• Ik ben eerder gevaccineerd tegen pneumokokkenziekte. Dan heb ik geen pneumokokkenprik
  meer nodig.
  Fabel. Sinds dit jaar vaccineren de huisartsen en zorginstellingsartsen met een andere pneumokokkenprik. De huidige pneumokokkenprik zorgt voor langdurige bescherming tegen pneumokokkenziekte. Het vorige vaccin moest elke vijf jaar herhaald worden. (Bron: RIVM, 2025)
  
  BRON: GRIEPALERT.NL & RIVM.NL

Interview

Nedoera Althai (1967) was 6 jaar toen zij met spoed in het ziekenhuis werd opgenomen met een hersenvliesontsteking veroorzaakt door pneumokokkenziekte.

‘Over twee jaar word ik 60 en behoor ik weer tot de risicogroep’

Nedoera: “Het begon met hoge koorts en hoofdpijn, maar al snel kon ik niet meer omhoogkomen zonder te moeten braken. De huisarts kwam langs. Volgens mijn moeder vroeg hij mij mijn hoofd en knieën naar elkaar toe te brengen. Het lukte me niet. Dat is het moment dat hij hersenvliesontsteking vermoedde en ik met spoed naar het ziekenhuis werd gebracht. Ik weet zelf weinig meer van die tijd, maar ik moest direct in quarantaine. Met een ruggenprik werd hersenvliesontsteking door de pneumokokkenbacterie vastgesteld. Voorafgaand aan de ziekte waren mijn amandelen geknipt, ze vermoedden dat ik toen besmet ben geraakt. Ik kreeg een berg medicijnen voorgeschreven, waaronder antibiotica. Naast mij lag een meisje van mijn leeftijd, die er veel slechter aan toe was. De pneumokokkenziekte zorgde bij haar voor verlammingsverschijnselen en ze kon ook niet meer praten. Wat ik me vooral kan herinneren uit die tijd, is dat ik veel hallucineerde. Van mijn gezin was mijn moeder de enige die bij mij in de buurt mocht komen, maar nooit zonder beschermende kleding. Mijn zusje stond altijd achter glas. Mijn moeder besefte niet dat mijn ziekte levensbedreigend kon zijn. Ze ging er vanuit dat ik in goede handen was. Het was begin jaren 70, de dokters hielden haar onwetend.

Ik lag een maand in quarantaine en vervolgens nog vier weken op een verpleegafdeling om aan te sterken. In die periode is het meisje met wie ik in isolatie lag overleden aan de gevolgen van pneumokokkenziekte. Maar dat hoorde ik pas veel later. De hersenvliesontsteking heeft gelukkig geen invloed op mijn leven gehad. Ik ben ook niet angstiger geworden; ik was denk ik te jong, veel is langs me heengegaan. Ik heb gelezen dat het met bepaalde gezondheidsaandoeningen zoals astma, chronische long- en hartaandoeningen en diabetes moeilijker is om infectieziekten zoals pneumokokkenlongontsteking te bestrijden. Gelukkig is het met mijn gezondheid dik in orde. Maar toch, over twee jaar word ik 60 en behoor ik weer tot de risicogroep. Daar komt bij dat ik al eens pneumokokkenziekte heb gehad. Ik houd niet van injecties, een aversie die ontstond in de tijd dat ik in het ziekenhuis lag en elke dag een prik kreeg in mijn bovenbeen. Maar aangezien ik gevoelig ben voor de pneumokokkenbacterie, overweeg ik toch om me over twee jaar te laten vaccineren.”

Longontsteking? Herken de symptomen

Een longontsteking als gevolg van griep of pneumokokkenziekte kan snel ontstaan. Zorg dat je alert bent op de volgende mogelijke symptomen:

• Hoge koorts
• Overmatig zweten
• Koude rillingen
• Vermoeidheid die het moeilijk maakt om de dag door te komen
• Moeite met ademhalen
• Pijn op de borst
• Hoest met slijm die aanhoudt of erger wordt
• Blauwe nagels door een tekort aan zuurstof in het bloed

Bron: Pfizer

Cijfers
Er zijn geen exacte cijfers voor het aantal longontstekingen veroorzaakt door pneumokokken, wel zijn er schattingen: pneumokokken zijn de oorzaak van 20 tot 30% van de ziekenhuisopnames met longontsteking bij 65-plussers. Jaarlijks krijgen naar schatting ruim 2000 mensen een invasieve pneumokokkenziekte in Nederland, waarvan 80% een invasieve longontsteking is.

BRON: FEITEN EN CIJFERS PNEUMOKKENZIEKTE | RIVM.NL

Meer lezen? Wat zijn pneumokokken

De zin & onzin van voedingssupplementen

Behalve vaccinaties kun je jezelf ook op andere manieren weerbaarder maken. Fijn voor als het kouder wordt en er weer van alles rondwaart. Sinds het begin van de Covidpandemie is de voedingssupplementenindustrie enorm gegroeid. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat bijna zestig procent van de volwassenen (69% vrouwen tegenover 44% mannen) voedingssupplementen gebruikt. En niet zo’n klein beetje ook. Volgens brancheorganisatie Neprofarm geven we maar liefst 174 miljoen euro uit aan vitaminen en mineralen. Krijg je een betere weerstand als je voedingssupplementen slikt? Of is de aankoop ervan nutteloos? Om te beginnen zijn multivitaminen meestal niet nodig als je gezond en gevarieerd eet volgens de Schijf van Vijf.

Extra vitamines kunnen wél zinvol zijn voor specifieke groepen, zoals wij vijftigplussers. Met het klimmen der jaren neemt het vermogen van ons lichaam om bepaalde voedingsstoffen op te nemen af. Onze huid produceert bijvoorbeeld minder vitamine D bij blootstelling aan zonlicht, terwijl de opname van vitamine B12 uit voeding vaak vermindert door veranderingen in het maagdarmkanaal. Tegelijkertijd hebben we juist meer van deze voedingsstoffen nodig om onze botten sterk te houden, maar ook voor cognitieve functies en het optimaal ondersteunen van ons immuunsysteem. Daarom helpt gericht aanvullen – met vitamine D, B12 en calcium, maar ook vitamine K2, magnesium en omega-3 vetzuren (zeker voor vrouwen rond en na de overgang) – je fit, sterk en weerbaar te blijven. Fijn met de winter voor de deur!

Bron: Nwva.nl

Lees, kijk & (be)luister

Lees

• De opmars van met (plantaardig) eiwit verrijkte of eiwitrijke voedingsmiddelen in de supermarkt en daarbuiten zal niemand ontgaan. Onderzoeksjournalist Jop de Vrieze dook voor zijn nieuwe boek Proteïne (oktober 2025) diep in deze materie. Hij las elk onderzoek, testte producten, sprak met vele experts. Wat klopt er van de eiwitclaims in voeding, en wat niet? Zijn proteïnes altijd goed voor je lijf? Wanneer heb je extra eiwitten nodig en wanneer niet? En zijn plantaardige proteïnes beter dan dierlijke?
  Jop de Vrieze: Proteïne (Atlas Contact, € 22,99)

Kijk

• Overal proberen influencers ze je aan te smeren: voedingssupplementen. Maar hebben gezonde mensen nou echt zoveel pillen nodig? Arjen Lubach duikt in ‘De Avondshow met Arjen Lubach’ via de waan van de dag tot op de bodem van het nieuws in de wereld van de voedingssupplementen.

Kijk de hele uitzending via: Bit.ly/deavondshowmetarjenlubach

Luister Meer dan de helft van de Nederlanders gebruikt regelmatig een voedingssupplement. Het is belangrijk dat dit veilig gebeurt. Daarom houdt de NVWA de handel in voedingssupplementen in de gaten. Die controleren of er geen verboden stoffen in zitten en wijzen consumenten op de mogelijke risico’s bij het gebruik van voedingssupplementen. In de podcast De inspecteur van de Nederlandse Voedsel-en Waren Autoriteit (NVWA) vertelt Martijn Katan – emeritus-hoogleraar in de voedingsleer aan de Vrije Universiteit Amsterdam – dat het slikken van voedingssupplementen, op een paar uitzonderingen na, ‘vrijwel zinloos’ is. Dus.

Het gehele artikel kwam tot stand in samenwerking met Pfizer Nederland. PP-PNR-NLD-0215

Tekst: petraschoutenmedia.nl