Schrijver Hilde van Mieghem

Ze overwon haar schrijfangst en kreeg de kans. Dus nu ze met pensioen is en minder als actrice, regisseur of scenarist hoeft bij te werken om rond te komen, is het hek van de dam. Hilde van Mieghem (1958) wil alleen nog maar schrijven. Hier is roman nummer twee: Crescendo, waarin liefde een grote rol speelt.

Je bent actrice, scenarist, regisseur, documentairemaker, columnist bij De Morgen en debuteerde in 2022 als romanschrijver. Hoe zie jij jezelf eigenlijk? En waarin voel jij je het meest thuis?

“Goh, eigenlijk voel ik me in alles thuis omdat de basis van wat ik doe altijd dezelfde is: een verhaal vertellen. En wat dat betreft doe ik dat het liefst al schrijvend, in columns en romans, om de eenvoudige reden dat ik daar met niets anders af te rekenen heb dan met mijn eigen blokkades en/of literaire obstakels. In Crescendo was schrijven over muziek bijvoorbeeld een hele uitdaging. Maar ik ben ook dol op acteren, dat is voor mij als een superleuk vakantiekamp omdat ik daar enkel verantwoordelijk ben voor de rol die ik speel en me als een vis in het water voel op de bühne of op een filmset. Regisseren van films en documentaires daarentegen vraagt dan weer veel energie omdat ik rekening te houden heb met ontzettend veel factoren: financieel, mensen en al hun persoonlijkheden, het weer, de locaties, een producent die in je nek hijgt et cetera. Niets kan op tegen midden in de natuur – ik schrijf voornamelijk in mijn huurhuisje in Toscane – in stilte te zitten schrijven.

In 2022 verscheen je roman De drie duifkes. Hoe is dat bevallen, een roman schrijven? En wist je meteen: dat ga ik vaker doen?

“Al van jongs af aan wilde ik schrijven en schreef ik ook, maar eenmaal volwassen was ik verlamd door schrijfangst. Het respect en de bewondering die ik had voor de schrijvers die ik las, was enorm groot en ik kon me niet voorstellen daar iets aan te kunnen toevoegen. Tot me gevraagd werd columns te schrijven voor De Morgen en ik merkte dat mensen graag lazen wat ik schreef. Ik kreeg zoveel positieve feedback dat ik beetje bij beetje mijn schrijfangst overwon en toen ik dan eindelijk de kans had – lees: genoeg geld verdiende met ander werk om tijd vrij te maken voor schrijven – was ik niet meer te stoppen. Nu ik met pensioen ben en iets minder moet bijwerken om rond te komen, is het hek helemaal van de dam.”

In je nieuwste roman Crescendo spelen opera en klassieke muziek een grote rol. Ben je zelf een liefhebber?

“Vooral van klassieke muziek. Hier bij mij staat Klara altijd op, die is te vergelijken met de Nederlandse zender Radio 4. Mijn vader kookte elke zondag en dan stond de hele dag klassieke muziek op die hij met een vleesvork in de hand dirigeerde. Maar dat niet alleen, hij vertelde er ook verhalen bij, goot de muziek in woorden. Die combinatie prikkelde mijn verbeelding enorm. En nog steeds als ik klassieke muziek hoor, heb ik er beelden bij, of geef ik er een betekenis aan, bijvoorbeeld een gesprek tussen twee mensen, onweer, een boottochtje – het maakt niet uit: altijd voel en bedenk ik er iets bij.”

Ook de liefde is een belangrijk thema. Wat fascineert jou hierin? En hoe zie jij liefde in het leven van mensen?

“Liefde is inderdaad ook een belangrijk thema in dit boek maar ook in mijn leven. In die zin, dat ik heilig geloof in de kracht van liefde. Als kind dat opgroeide in een katholieke omgeving hoorde ik vaak ‘God is liefde’ en dat is precies wat liefde is, het heeft een goddelijke status. Alleen verwart men liefde vaak met wat het helemaal niet is. Hebzucht, macht, bezitsdrang, eigenbelang, vernietiging et cetera. Liefde is onbaatzuchtig. Het is ook niet iets wat je krijgt, maar geeft. Als dat wederzijds gebeurt, heb je veel geluk. Liefde is niet enkel aan de orde tussen mensen, liefde is – of: zou moeten – aanwezig zijn in alles wat je doet. En met alles bedoel ik ook alles. Nee zeggen tegen iemand kan ook liefde zijn. In het boek komen vele vormen van liefde aan bod.”

Je presenteert in Crescendo drie krachtige vrouwen: de 70-jarige componist Ariana, operazangeres Christiane en de jonge Mara. Wat hebben zij met elkaar gemeen? Wat brengt hun levens samen?

“Daarvoor moet je het boek lezen. Maar wat ze zeker gemeen hebben, is veerkracht, verbeelding en in staat tot liefhebben.”

Over veerkracht gesproken. Crescendo gaat over ‘de veerkracht van vrouwen die halsstarrig vasthouden aan hun dromen’. Zit daar geen tegenstelling in?

“Hoe zou halsstarrig vasthouden aan je dromen tegengesteld kunnen zijn aan veerkracht? Integendeel, zonder veerkracht zou je nooit je dromen kunnen waarmaken. En dat doen, is alweer een vorm van liefde; je daarin niet laten tegenhouden is veerkracht. Wie je van alles in de weg legt in het bereiken van je dromen is liefdeloos en handelt uit een ander belang dan het jouwe. En zoals ik net al zei: liefde geef je belangeloos. Als je van iemand houdt, laat je de ander zíjn. Iets wat hand in hand gaat met liefde is respect: de ander respecteren voor wie hij is. Vrouwen werden lang gedomineerd – en dat is nog steeds aan de hand, dat is het omgekeerde van liefde en respect.”

Hoe belangrijk zijn de dromen van de drie vrouwen precies voor hen? En waarom?

“Die dromen niet waarmaken staat gelijk aan sterven. Ze hebben alle drie de sublimatie nodig om de hardheid van het leven het hoofd te bieden. En dat geldt ook voor mij. Het zijn kunstenaarszielen. Kunstenaarszielen zie ik in de breedste zin van het woord, ook een bakker of kapper kan een kunstenaar zijn. Al wie met passie, overgave en volledige toewijding doet wat-ie doet, is in zekere zin een kunstenaar. En goed zijn in wat je kunt, geeft ontzettend veel bevrediging en vervulling.”

In wie van de drie vrouwen herken jij jezelf? Of wie ligt je het meest na aan het hart?

“In alle drie herken ik mijzelf. En mocht ik een boek over twintig vrouwen geschreven hebben, zou ik zeggen: in alle twintig. Ze worden allemaal uit mij geboren en uit alles wat ik in mijn leven gezien, gelezen, gehoord en beleefd heb. Uit alles wat me heeft getroffen en ontroerd. Ik ben altijd een soort ‘spons’ geweest, ik sla alles in mij op. Ooit zag ik een jonge vrouw met een baby op de arm de Rialtobrug in Venetië oplopen – ik was toen zelf 16 – en dat beeld van die mooie maar droevige vrouw vergeet ik nooit. Enkele jaren later zag ik in de film La Strada van Fellini het beeld van een vrouw die had gekookt voor een bruiloft en in de deuropening van de keuken vermoeid en rechtopstaand een bord pasta at. En een paar jaar geleden kwam een oude vrouw – ze was bijna 80 en haar naam was Rosanna – me de sleutel brengen van een Airbnb-appartement dat ik voor een week had gehuurd. Wel, die drie beelden, die drie vrouwen, zitten in het personage Rosanna, de kindermeid van Enrico, de grote liefde van de componist Ariana. Trouwens, het appartement dat ik nog altijd huur als ik naar Venetië ga, is het liefdesnest van Enrico en Ariana in het boek…” (lacht)

Wat zou je willen dat de lezers bijblijft na lezing van de roman? Wat wil je overbrengen?

“Herkenning en ontroering. Wat hen bijblijft, zal voor elke lezer anders zijn. Zodra het boek af is, is het niet meer in de handen van de schrijver maar wordt het herschreven door de ogen van de lezer die er zijn specifieke betekenis aan geeft.”

Kunnen we hierna een derde roman van jouw hand verwachten?

“Ja, en ook een vierde, vijfde, zesde… Tot ik er dood bij neerval.”

Over het boek

Na een discrete liefdesrelatie met een wereldberoemde dirigent reist de 70-jarige componiste Ariana naar Venetië om er zijn begrafenis bij te wonen. De operazangeres Christiane verbreekt na vele jaren de destructieve band met haar grote liefde en gaat zonder aarzelen haar eigen weg. De jonge Mara overleeft haar harde kindertijd dankzij de droom deel te nemen aan de Elisabethwedstrijd voor piano.

Crescendo is een aangrijpend verhaal over de veerkracht van vrouwen die halsstarrig vasthouden aan hun dromen, over het dilemma van loyaliteit aan jezelf of aan de ander, en over wat liefde echt vermag.

(Crescendo, De Arbeiderspers, € 26,99)

Over de schrijver

Hilde van Mieghem (1958) is actrice, scenarist, regisseur, documentairemaker en columnist bij De Morgen. Voor haar films en scenario’s ontving ze wereldwijd nominaties en prijzen. Haar documentairereeks Als je eens wist was een hoogtepunt van het televisieseizoen 2020. Haar lovend ontvangen romandebuut De drie duifkes verscheen in 2022.

Zin in?

Wij geven 3 exemplaren van Crescendo weg. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 2 juli.