Schrijver Levi Jacobs

Er ontbrandde iets. Hij wilde die schrijftechniek ook in de vingers krijgen. Schrijver Levi Jacobs (1992) begon aan een roman maar die vlotte niet zo. Toen vroeg zijn vader hem samen een festival te bezoeken en over Levi’s depressie te praten. Zo ontstond dan toch zijn debuutroman Wie ik ben, die daarover gaat.

Met Wie ik ben maak je je debuut als romanschrijver. Hoe is dat zo gekomen?

“Eigenlijk heel klassiek: ik begon met het schrijven van korte verhalen. Na enige tijd werden deze gepubliceerd in literaire tijdschriften en toen ik meende dat genre een beetje onder de knie te hebben, begon ik aan een roman. Iets heel anders dan Wie ik ben overigens, het was een mozaïekvertelling die zich afspeelde in Israël. Toch vlotte het nog niet helemaal. Ik had in die tijd ook last van depressie en toen mijn vader me vroeg samen naar Edinburgh te gaan om het Fringe Festival te bezoeken en over de depressie te praten, zei mijn redacteur bij uitgeverij Atlas Contact: hier heb je je roman!”

Wanneer en hoe ontdekte je de schrijver in je? En zijn er verschillen tussen je werk als schrijver en dat van scenarist?

“Ik denk dat ik in de eerste plaats een lezer was. Op de middelbare school en later op de universiteit verslond ik romans met een gretigheid die ik nu niet meer bij mezelf tegenkom. Op een gegeven moment begon ik me te verbazen over hoe sommige boeken me wisten te raken, terwijl andere boeken juist niets met me deden. Langzaam kreeg ik wat grip op dit onderscheid; het had te maken met de stijl van de auteurs, de keuzes die zij maakten: de wisselingen in het verteltempo, woordgebruik, en vooral wat wel en niet op te schrijven. Ik begon, kortom, de techniek te herkennen, de kunde. Op dat moment ontbrandde er iets. Ik wilde dat ook proberen, die techniek in de vingers krijgen. In die zin verschillen romans of verhalen niet veel van scenario’s, het is beide een kwestie van de lezer of kijker jouw wereld binnen te trekken. Het plezierige aan het werken aan scenario’s is dat ik dit samen doe, dat verandert de dynamiek.”

Centraal in je roman staan depressie en liefde, of contact. Waarom blijken die zo moeilijk samen te gaan?

“De depressie ervaarde ik vooral als opgesloten zitten in mezelf. Alle fijne, positieve gevoelens verdwenen, en eigenlijk bleef er niets anders over dan leegte. Wel was er de herinnering aan hoe ik me eerder had gevoeld: in staat om geraakt te worden, enthousiast te zijn, liefde te ervaren. Daar zat de pijn. Ik verlangde naar verbinding, maar was niet in staat om die echt aan te gaan, en als anderen me liefde gaven, geloofde ik niet dat ik het waard was die te ontvangen. Dat is het centrale thema van Wie ik ben: de worsteling om opnieuw verbinding of contact aan te gaan, en de vele pogingen waarin dat mislukte.”

Ieder mens hunkert naar liefde. Hoe weet de hoofdpersoon dat ondanks zijn depressie uiteindelijk vorm te geven? Of zoekt hij daar nog altijd naar?

“Dat is een lastige vraag. Op het einde van het boek legt de zoon in gesprek met zijn vader de kaarten op tafel: hij zegt dat hij niet meer wil leven. De anticlimax die volgt, is tekenend voor de vader-zoonrelatie. Er gebeurt niets. Geen toenadering, geen gesprek. Toch is er iets wezenlijks veranderd. Vader en zoon delen dat moment, het uitspreken van die zware woorden. Eigenlijk is dat het keerpunt, of het begin daarvan. Want zoiets delen, is misschien wel de belangrijkste vorm van een verbinding aangaan.”

Als je depressie bijna niet meer te handelen is, is daar ineens je vader. Wat kon hij voor je doen?

“Niet veel. In ieder geval niet veel meer dan me overtuigen om iets te ondernemen. De gesprekken tussen ons verliepen moeizaam. Ik denk dat de poging om iets te kunnen betekenen veel meer zegt dan de wijze waarop dat gebeurt. Voor mij is dat de kern van liefde: de wens en de wil om de ander te steunen. Hoe het dan uitpakt, dat doet er niet eens zoveel toe.”

In het boek komen ook herinneringen naar boven. Aan je jeugd en grote liefde Vic. Op wat voor manier zijn die van invloed geweest op je depressiviteit later?

“Ik ben geen psycholoog of psychiater. Een oorzaak aanwijzen voor de depressie doe ik ook niet. Wat ik geprobeerd heb in Wie ik ben, is laten zien dat er veel vormende gebeurtenissen zijn in het leven. Het is in die zin een verhaal, niet het volledige verhaal. Er hadden ook andere herinneringen naar boven kunnen komen. Waar het om gaat, is dat je als mens geneigd bent oorzaken aan te wijzen, dat geeft houvast en veiligheid. We denken graag in ‘als dit, dan dat’. Voor mij is dat een lege gedachte. We kunnen het verleden niet begrijpen, we kunnen het ons zelfs niet ‘echt’ herinneren. Het enige wat we hebben, zijn de associaties, gebeurtenissen of gesprekken die herinneringen naar boven brengen. Wel hoop ik dat ik in Wie ik ben de lezer genoeg aanknopingspunten heb gegeven om zélf een verhaal te maken, na te denken over oorzaken en verbanden. Dat is het krachtigste element aan een roman.”

Religie speelt een grote rol in de roman en in je eerdere verhalen voor onder meer literaire tijdschriften. Waarom?

“Het woord religie komt van re-eligere, wat zoiets betekent als ‘opnieuw verbinding maken’. Het is een doorlopend proces om je open te stellen voor het onbekende, om aangeraakt te worden. Dat kan door de schoonheid van de natuur, door iets ‘hogers’, maar ook door een ander mens. In die zin is religie het tegenovergestelde van depressie. Voor mij is het ‘t meest dierbare in het leven om te kunnen bewonderen, om geraakt te kunnen worden.”

Op Wie ik ben staat de aanduiding ‘roman’. Toch heb je ervoor gekozen het boek over ‘Levi’ te laten gaan. Waar houden de feiten op en wordt het fictie?

“Wie ik ben is zonder meer gebaseerd op mijn eigen leven en ervaringen, het zou daarom vreemd zijn geweest de hoofdpersoon een andere naam te geven. Maar het is geen dagboek of een memoir. Ik heb nagedacht over wat ik over wil brengen aan de lezer en heb daarin keuzes gemaakt, sommige feiten sterk aangezet, andere dingen verzwegen. Dat de hoofdpersoon mijn naam draagt, versterkt de ervaring van de lezer dat ze een persoonlijk boek lezen.”

Je hebt een krachtige pen, zegt je uitgever. Hoe zie jij dat zelf? Wat is een krachtige pen in jouw ogen?

“In De Groene Amsterdammer schrijft Christiaan Weijts in zijn bespreking van Wie ik ben: ‘Jacobs is een auteur van de Ernest Hemingway-school, voor wie de vertelde gebeurtenissen alleen de toppen zijn van een ijsberg aan emotie en betekenis.’ Dat zie ik als een groot compliment. Een krachtige pen is voor mij het vermogen om zonder de emotie en betekenis expliciet te benoemen, deze wel voelbaar te maken voor de lezer.”

Smaakt romanschrijven naar meer? Ofwel: kunnen we in de toekomst behalve verhalen ook nog meer boeken van je verwachten?

“Zeker weten. Ik ben bezig aan een verhalenbundel waarin het thema religie verder wordt uitgediept. Deze bundel verschijnt waarschijnlijk eind 2026. Daarnaast werk ik aan een nieuwe roman.”

Over het boek

‘Een woest boek,’ aldus schrijver Merijn de Boer over het krachtige en ontroerende debuut van Levi Jacobs, die ondanks zijn depressies de deur naar liefde hardnekkig blijft opentrappen.

Wanneer zijn depressie de 30-jarige Levi naar de keel grijpt, reikt zijn anders zo gesloten vader hem de hand: laten we praten. Samen bezoeken ze het theaterfestival Fringe in Edinburgh, maar de gesprekken komen moeizaam op gang. Herinneringen dringen zich op: aan Levi’s excentrieke familie, zijn strijd met erkenning en geloof, en vooral aan zijn grote liefde Vic. Wanhopig probeert hij vat te krijgen op zijn destructieve neigingen, die werkelijk contact met een ander in de weg staan.

Jacobs ontziet in zijn debuutroman niets of niemand, en al helemaal zichzelf niet. Toch blijft hij de deur naar liefde hardnekkig opentrappen. Met zijn krachtige pen maakt hij van Wie ik ben een meedogenloos, maar ook hoopvol verhaal.

(Wie ik ben, Atlas Contact, € 22,99)

Over de schrijver

Levi Jacobs (1992) studeerde wijsbegeerte en rechtsgeleerdheid. Tot voor kort werkte hij als advocaat. Nu wijdt hij zich aan het schrijven en is hij hoofdredacteur van literair tijdschrift Liter. In 2023 ontving hij de Hollands Maandblad Schrijversbeurs in de categorie proza. Wie ik ben is Levi Jacobs’ debuutroman.

Zin in?

Wij geven 3 exemplaren van Wie ik ben weg. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 28 mei.