Er is een grens aan grootheid

Stef Bos (1961) is singer-songwriter en woordkunstenaar. In Zin schrijft hij over zijn leven als muzikant en als echtgenoot en vader. Stef is getrouwd met de Zuid-Afrikaanse kunstenares Varenka Paschke. Samen hebben ze drie kinderen: zoon Kolya (15) en dochters Lorelei (13) en Vonkie (8). Ze wonen afwisselend in Zuid-Afrika en in Vlaanderen. Stef treedt dit najaar op met Bloemlezing 2025 in België, zijn nieuwste cd is Kaartenhuis.

Er is een grens aan grootheid

Hoe langer ik leef, hoe meer ik geloof in kleine gemeenschappen waarbij de bewoners niet de schuld op de landelijke politiek kunnen schuiven maar zelf verantwoordelijkheid dragen en vooral een bijdrage leveren. In de tijd waarin ik opgroeide, was dat vanzelfsprekend in ons dorp. Als je als middenstander de boel belazerde, kwam er geen klant meer over de vloer. Veel van het sociale werk gebeurde vanuit de kerk of het verenigingsleven. Mijn ouders hielpen mensen die het moeilijk hadden vanuit hun overtuiging, doorgaans kwam daar geen sociale dienst aan te pas. Dat soort instellingen zijn ontstaan vanuit goede intenties maar ze hebben ons van onze gemeenschapszin vervreemd. Bejaarden in een tehuis. Randgevallen naar een inrichting. Ontspoorde jongeren naar een plek waar verdovende middelen nog makkelijker voor handen zijn.

De gezondheidszorg, het onderwijs, de gemeenten: alles moest ‘schaalvergroten’ voor de efficiency. Nu komen we erachter dat dat tot schipbreuk leidt. Mijn goede vriend Marnis Claeys is een goeie oogchirurg in Kortrijk. Hij werkte aldaar in een groot fusieziekenhuis en besloot er uit te stappen omdat hij het contact met de patiënten verloor en soms tegen een bureaucratische muur opliep als er snel iets moest worden geregeld. Hij vertrok onder het motto ‘Er is een grens aan grootheid’. Vervolgens opende hij zijn eigen kleinschalige kliniek waar de patiënt en de dokter veel meer tot zijn recht komen.

In het onderwijs zag ik het gebeuren bij mijn broer. Een gepassioneerde leraar op het vmbo die zich meer interesseerde in het gezinsleven waaruit de leerlingen komen dan in het invullen van allerlei didactische formulieren. Iemand die het vuur aan de lont kon steken bij het jonge volk wat betreft geschiedenis, Nederlands, Duits… Op zijn 70ste riepen ze hem op omdat het systeem door uitval van docenten werd getergd. Wat wil je ook. Onderwijs zou, net als de gezondheidszorg, hoog op de lijst van waardering én betaling moeten staan. Het gemak waarmee de secretarisgeneraal van de NAVO nog niet zo lang geleden zei dat we maar moesten bezuinigen op die twee sectoren om geld vrij te maken voor nog meer wapens was voor mij van zo’n absurditeit, dat ik het nog steeds niet kan geloven.

Maar er zijn zoveel leuke mensen! Dus richt je vooral niet teveel op de cynische werkelijkheid die ons wordt voorgeschoteld. Zo zat ik een halfjaar geleden, in het vliegtuig ergens tussen Kaapstad en Amsterdam, naast Dick van Boven (wat een topnaam!). Ik ken jou ergens van, zei hij. Jij bent toch een sportman? Was het maar waar, zei ik. Om vervolgens de aandacht snel op hem te vestigen. Wat een interessante vogel. Voorbij de tachtig. Was topambtenaar in Den Haag maar ineens klaar met de politiek. Werd directeur van een groot ziekenfonds op het moment dat het hele systeem op de schop ging, de privatisering voorop. Hij legde mij heel helder uit dat de intenties oké waren maar dat het proces totaal uit de bocht is gevlogen. Je kunt gezondheidszorg niet alleen aan de markt overlaten… Alle problemen die er nu zijn, hadden ze toen eigenlijk al voorzien, vertelde hij. Maar het proces was niet te stoppen. Toen ik in Amsterdam uitstapte, dacht ik: Dick van Boven for president. Waarom worden deze mensen niet ingezet voor advies over de problemen waarmee we nu te maken hebben? Er is zoveel ervaring en wijsheid die ons zouden kunnen helpen met de problemen van deze tijd.

En die de vaak ellenlange rapporten kunnen samenvatten in één zin: Er is een grens aan grootheid.

‘