Schrijver Mirjam van Biemen

Als puber ging ze heel veel uit en met beschadigde types om. Daarna verloor ze zichzelf in haar werk. Alles om te dealen met een moeder die zelfmoord pleegde toen journalist Mirjam van Biemen (1974) 8 was. Een lange weg van heling volgde, en een zoektocht naar haar verloren moeder. Dat werd het indringende boek Mama wil weg, waarvoor ze de dagboeken van haar moeder als leidraad gebruikte.

Je bent journalist en werkte jarenlang bij de KRO voor verschillende radio- en tv-programma’s. Doe je dat nog steeds? Of focus je je nu meer op het schrijven van boeken?

“Nee, dat doe ik niet meer. Mijn boek Mama wil weg is echt mijn levenswerk geweest en ik voel dat ik nu behoefte heb aan andere dingen. Minder ‘hoofd’, meer praktisch. Mijn man en ik openen binnenkort een B&B in Zutphen, onze woonplaats, en ik heb een massageopleiding gedaan zodat we ook wellness aan kunnen bieden. Ik wil dus op een andere manier mijn geld gaan verdienen, maar: zeg nooit nooit… Wie weet krijg ik op een dag toch weer een idee voor een artikel, boek of podcast. Voor nu voelt dit als de juiste weg voor mij. Soms heb ik het gevoel alsof ik ook een beetje mijn moeders gewenste leven heb geleefd door journalist te worden. Nu is het tijd voor Mirjam.”

Wanneer en hoe ontdekte je dat je kon schrijven? En wat brengt het je?

“Ik schrijf vanaf kinds af aan al verhalen eigenlijk. Toch koos ik op de School voor Journalistiek voor de afstudeerrichting radio en tv. Het schrijven pakte ik later ook weer meer op. Dat ging heel organisch eigenlijk, en al doende leert men.”

Eerder dit jaar verscheen je boek Mama wil weg. Ondertitel is Een zoektocht naar mijn moeder. Waarom spreek je van ‘een zoektocht’ en niet ‘de zoektocht’? Wat wil je openlaten?

“Grappige vraag! Ik heb niets willen openlaten hiermee. En uit het boek blijkt wel dat het dé zoektocht van mijn leven is geweest.”

Je moeder maakte een eind aan haar leven toen jij pas 8 jaar oud was. Welke fijne herinneringen heb jij nog aan jouw tijd met haar? Wat maakte haar bijzonder?

“Mijn moeder was geestig, creatief, wispelturig, gevoelig en ambitieus. Ze schreef graag in haar dagboeken en later ook gedichten en artikelen, en maakte zelf poppen en kleding voor ons. Ook was ze dol op de natuur.”

Je moeder verbleef in een psychiatrische inrichting toen ze overleed. Wat heb jij van die periode meegekregen? En ging je bij haar op bezoek?

“Ja, we bezochten haar zo nu en dan in die zes maanden. Als ze op de gesloten afdeling zat, was dat niet fijn. Daar liepen rare types rond en de sfeer was er akelig. Op de open afdeling was het prettiger en gezelliger, herinner ik me. Mijn moeder zelf was vrij afwezig hoewel ook blij dat we er waren.”

Wat voor impact heeft de dood van je moeder op een kind van 8? En wat op latere leeftijd?

“Als kind ben ik een beetje buiten mezelf getreden, denk ik. Het is gewoon te groot en kwam te onverwacht. Bovendien heb ik nooit afscheid van haar kunnen nemen en stonden we later nooit meer bij haar stil omdat het te pijnlijk was. Er was veel schuld en schaamte rond haar dood. Dat heb ik mijn verdere leven met me mee getorst. Omdat ik voelde dat het narratief rond mijn moeder niet klopte maar er voor mijn gevoel wel in mee moest gaan wilde ik geen buitenstaander zijn binnen het gezin, raakte ik uiteindelijk een beetje verknipt, denk ik. Ik heb veel verdrongen in mijn jeugd en puberjaren, ging heel veel uit, trok met beschadigde mensen op en was mezelf behoorlijk kwijt. Daarna heb ik me op mijn carrière gestort en hard gewerkt. Omdat liefdesrelaties steeds op de klippen liepen en keer op keer een enorme verlatingsangst en wond aanwakkerde, besloot ik rond mijn 25ste in therapie te gaan. Toen startte een lange weg van heling.”

Welke vragen speelden vooral een rol voor jou, toen je besloot Mama wil weg te schrijven? En heb je antwoorden gekregen tijdens je zoektocht?

“Ik wilde vooral weten wie ze was en waarom ze ‘het’ gedaan heeft. Ja, ik heb er nu vrede mee. Ik weet heel goed wie ze was – misschien wel beter dan vriendinnen van me wiens moeders nog leven – en ik ben vrij dicht bij de waarheid gekomen wat betreft haar beweegredenen om er een einde aan te maken. Trauma’s in haar jeugd, een zeer toxisch huwelijk met lichamelijk maar vooral verbaal geweld en slechte begeleiding in de kliniek waar ze uiteindelijk opgenomen werd.”

In het gezin rustte er een taboe op jouw moeder – alsof ze nooit bestaan had. Hoe is dat mogelijk?

“Dat is prima mogelijk. Gewoon niet over praten of een verhaal bedenken dat de achterblijvers – in dit geval vooral mijn vader – goed past. Zij was gek, daarom is ze eruit gestapt. Toen ik haar dagboeken onder ogen kreeg, kwam ik er achter dat het toch anders zat.”

Is het schrijven van dit boek over je moeder louterend gebleken?

“Zeker! Voor mijn gevoel ben ik nu echt klaar met rouwen en het heeft ook veel verschoven in ons familiesysteem, dus bij andere familieleden. Veel mensen hadden de boel namelijk weggestopt en werden er nu alsnog mee geconfronteerd.”

Wat wil je graag dat de lezers bijblijven van het boek?

“Dat goed rouwen heel belangrijk is. Eigenlijk is het hele boek een pleidooi voor rouw. En dat je niet te lang in toxische relaties moet blijven hangen en dat er altijd hoop, hulp en heling voorhanden is, ook al zit je middenin het donker. Soms moet je durven uitreiken denk ik, en lef hebben om door de donkerte heen te gaan. Dat deed ik ook door dit boek te schrijven.”

Op welke manier maakt je moeder nu nog deel uit van jouw leven?

“Ze is en blijft mijn moeder en ze is altijd bij me wanneer ik maar wil! En ik denk dat ze heel blij is met dit boek. Eigenlijk hebben we het een beetje ‘samen’ gemaakt. Het is echt een eerbetoon en eerherstel. Ik heb haar hiermee weer een beetje terug het leven in geschreven, denk ik.”

Over het boek

Mirjam van Biemen was 8 jaar oud toen haar moeder een einde aan haar leven maakte in een psychiatrische inrichting. Jarenlang bleven de ware toedracht en motieven achter deze daad verborgen. In het gezin rustte er een taboe op Mirjams moeder – haar leven leek in één klap uitgewist, alsof ze niet bestaan had.

In dit literaire non-fictieboek gaat Mirjam op zoek naar wie haar moeder was en wat haar dreef, geholpen door haar moeders’ dagboeken en gesprekken met betrokkenen. Het resultaat is een indringende, maar ook prachtig geschreven pageturner die geen lezer onberoerd zal laten.

(Mama wil weg, Ten Have, € 22,99)

Over de schrijver

Mirjam van Biemen (1974) is journalist en werkte jarenlang bij de KRO voor verschillende radio- en tv-programma’s. Als freelancer maakte ze radiodocumentaires voor de NPO en schreef ze artikelen voor allerlei dagbladen en tijdschriften. Eerder verscheen In stilte (2011).

Zin in?

Wij mogen 3 exemplaren weggeven van Mama wil weg. Kans maken? Deel je gegevens in onderstaand winformulier en wie weet. Meedoen kan t/m 17 september.