Hij werd in 2009 als stadsdichter van Nijmegen gevraagd een gedicht te schrijven ter nagedachtenis aan overleden kinderen die tussen 1950 en 1980 werden weggenomen bij de bevalling. Het liet Jaap Robben (1984) vanaf dat moment niet meer los. Resultaat: de indrukwekkende roman Schemerleven.
Hoe groot was de druk voor een gevierd auteur als jij om weer een nieuwe grootse roman af te leveren?
“Ik voel me zeker geen gevierd schrijver die grootse romans aflevert. Ik voel me vooral iemand die drie jaar lang dezelfde trui draagt en een bureau vol papieren en lege kopjes heeft, en steeds vergeet te lunchen. Ik ben dan zo geconcentreerd dat de hele buitenwereld verdampt. Eigenlijk voel ik als auteur alleen een verantwoordelijkheid naar mezelf toe, dat ik het beste wil maken waar ik maar toe in staat ben.
Voordat ik begin met schrijven, denk ik wel aan het uiteindelijke boek, aan wat het zou moeten worden. Maar zodra ik begin, verdwijnt dat beeld. Dan kan ik niet bezig zijn met het resultaat en zeker niet met de vraag of het goed is of slecht wat ik schrijf. Simpelweg omdat alles nog in beweging is. En omdat ik anders zou blokkeren. De loop van een verhaal ontstaat, daar moet je ruimte voor laten. En je gevoel bij schoon houden, om je intuïtie te kunnen volgen. Pas als alles uiteindelijk in de plooi valt, elke gedachte verbonden is met een onzichtbaar draadje aan een ander element uit het boek, dan stolt het in een definitieve vorm. Dan beginnen de stemmetjes pas weer te fluisteren.”
Je zegt dat Schemerleven voortkomt uit een gedicht dat je eerder schreef voor ‘overleden, ongedoopte kinderen die tussen 1950 en 1980 werden weggenomen bij de bevalling en stiekem begraven moesten worden’. Hoe ben je destijds met dit fenomeen in aanraking gekomen? En waarom raakt het je zo?
“Ik werd als stadsdichter van Nijmegen gevraagd om een gedicht te schrijven ter nagedachtenis van deze kinderen en ter troost van de ouders en nabestaanden. Voordien had ik hier nooit van gehoord. Maar de onthulling van het gedicht was zo’n ontroerende ervaring; dat is me altijd bijgebleven. In de jaren erna kwam ik er ook achter hoe dichtbij het in mijn eigen omgeving plaatsvond en hoe het verdriet daarover na een heel mensenleven nog steeds heel dicht onder de oppervlakte ligt. Juist doordat de ouders niet wisten waar hun kindjes bleven, was er geen plek om te rouwen. En dat verdriet bleef op drift door hun gedachten en levens heen dwalen.”
Hoe zou je de onstuimig begonnen maar noodlottig geëindigde relatie tussen Frieda en de getrouwde Otto typeren? En hoe anders dan die relatie was vervolgens het huwelijk van bijna een halve eeuw tussen Frieda en Louis?
“Het is erg moeilijk een relatie te typeren of samen te vatten, daarmee doe ik die meteen tekort. Eigenlijk heb ik er 309 pagina’s over gedaan om die relaties te beschrijven. De omstandigheden van allebei de liefdes waren zo anders. En ze zijn in die zin ook niet te vergelijken.”
Was het lastig je in te leven in een vrouw, en ook nog een van voorbij de tachtig?
“Gek genoeg eigenlijk niet. Ik hoorde haar al heel erg lang praten in mijn hoofd. Het was me al lang heel helder wie zij was en wat ze ziet. Het hielp me natuurlijk door om me heen te kijken maar uiteindelijk ontstond ze vooral in mijn hoofd. En van alle personages over wie ik ooit geschreven heb, voelt Frieda het meest dicht bij mezelf.”
In plaats van rouw te voelen om haar overleden man Louis laat Frieda’s verdriet om haar ooit verloren kindje zich ineens niet langer onderdrukken. Wat gebeurt er precies met haar?
“Ik heb steeds voor me gezien dat het plotse overlijden van haar Louis een rouw losmaakt die echoot met een verdriet dat er nooit mocht zijn. Een verdriet dat verzwegen werd en dat ze moest wegduwen. Doordat de rouw haar overvalt, dringt dat oude verdriet eigenlijk voor.
Ik zag voor me dat het verleden met haar eerste kindje als een herinnering voor haar op de vloer ligt en daarboven is ze een leven gaan bouwen, Louis, haar zoon Tobias, haar werk, het hele leven. En doordat nu ineens die toren omkukelt met het wegvallen van haar man, komt weer tevoorschijn wat daaronder verborgen lag.”
Je schrijft gedichten, prentenboeken en romans. Waar ligt je hart?
“Het idee bepaalt voor mij de vorm. Maar tijdens het schrijven van een roman kan ik verlangen naar de gecomprimeerdheid van een gedicht. En tijdens het werken aan een prentenboek kan ik juist verlangen naar de omvang en het verzuipen in het werken aan een roman.”
Tussen Zomervacht (2018) en Schemerleven liggen vier jaar. Kostte de roman je zoveel tijd? Hoe zag het schrijfproces eruit?
“Inderdaad, een roman heeft tijd nodig om te rijpen. Er spelen zoveel ideeën door mijn hoofd maar het is me nooit duidelijk waarmee ik wil beginnen. Er moet zich een soort openingetje in zo’n idee aandienen voordat ik weet hoe ik ermee aan de slag kan. En wat ik er eigenlijk aan wil onderzoeken. De kiem voor Schemerleven werd eigenlijk al geplant in 2009, dus eigenlijk denk ik daar al sindsdien over na.
En daarbij is er natuurlijk ook het leven, ik werd voor de 2de keer vader, corona brak uit. En er waren allerlei andere dingen die ik wilde schrijven, zoals de columnreeks voor Trouw over onze Poolse klussers. Dat werd uiteindelijk het boek Zwijgmannen.”
Alweer een nieuw project op stapel?
“Nee. Nee, na het schrijven van elke roman heb ik het gevoel dat het van binnen in me klotst, die deining moet ik eerst een tijdje laten zakken. Ik heb mezelf voor zo’n langere periode geconcentreerd dat ik nu eerst héél veel behoefte heb aan buiten en vrienden en op stap gaan.”
Win met Zin
We geven 3 boeken van Jaap weg. Kans maken? Vermeld in de comments waarom jij dit boek wil winnen! Deze actie is afgelopen. De winnaars hebben bericht gekregen (26-09-2022)
Over het boek
Na het plotse overlijden van haar haar man Louis komt de 82-jarige Frieda Tendeloo in een verzorgingshuis terecht. Ineens is ze weer alleen na een huwelijk van meer dan een halve eeuw. Maar in plaats van rouw om Louis dringt zich een verzwegen verdriet aan haar op. In 1963 vriest de Waal voor het laatst dicht. Frieda Tendeloo en Otto Drehmann ontmoeten elkaar in het ijspaleis dat de rivier is geworden. Ze geven zich over aan hun verliefdheid hoewel Otto al getrouwd is. Frieda raakt in verwachting van een kindje dat ze uiteindelijk nooit ziet. Maar dat wel altijd in haar gedachten is gebleven. Hoewel de omstandigheden Frieda dwongen om te zwijgen en te vergeten, lijkt nu de tijd gekomen om te praten en te gaan zoeken. En om haast te maken, voordat de herinnering aan het kindje voorgoed samen met haar verdwijnt.
(Schemerleven, De Geus, € 23,99)
De schrijver
Jaap Robben (1984) schrijft niet specifiek voor een leeftijd, maar voor iedereen in het bijzonder. Hij veroverde met zijn romandebuut Birk boekhandel, lezer en recensent. Birk werd bekroond met onder meer de Nederlandse Boekhandelsprijs. Zomervacht haalde de longlist van de International Booker Prize 2021, was DWDD Boek van de Maand en oogstte ook buiten de Nederlandse taalgrenzen veel lof. Robbens romans worden verfilmd en zijn werk verschijnt inmiddels in vijftien talen.
Lijkt me een erg mooi boek. Ik weet zeker dat ik mijn mama hiermee kan plezieren!
Wat een bijzonder gegeven voor een boek. En wat een mooie titel ook.
Wow alleen de cover al!!!!
Heel graag maak ik kans, het lijkt me een bijzonder boek
Bedankt voor de actie
Lijk mij een prachtig boek om te lezen , ik doe erg graag mee Groetjes Anneliese de Waal
Ik heb hier zijdelings zelf mee te maken gehad, dus zeer waardevol om nu te kunnen lezen!
Aangrijpend en boeiend lijkt me, ik maak graag kans.
Fan van Jaap Robben! We loten heel graag mee, duimen..!
Lijkt me een mooi maar aangrijpend boek
Wat een leuke actie! En wat een goed idee voor een boek. Het klinkt heel aangrijpend.
Zo ontroerend, doe heel graag mee voor dit mooie boek
Wat een aangrijpend verhaal, loot heel graag mee
Zo benieuwd naar omdat het weer een heel ander soort boek schijnt te zijn dan zijn vorige romans, lees ik in recensies. Ook erg interessant voor de leerlingen van havo 5 waaraan ik lesgeef
het lijkt mij een prachtig en ontroerend boek om te lezen, ik doe heel graag mee !
Ik loot graag mee naar dit aangrijpende boek.
In Schemerleven vertelt Robben het keiharde verhaal van vele vrouwen over een tijd die nog niet zo heel ver achter ons ligt. Het levert een mooie roman op die compassie biedt.
Lijkt me erg aangrijpend verhaal, ik doe graag mee
Ik weet wel iemand die ik heel blij zou maken met dit boek 😉
Dit boek doet mij erg denken aan de podcast “Bob” van de VPRO. Dit sprak mij zo erg aan en het lijkt me daarom fantastisch om dit te winnen! Het verhaal spreekt me heel erg aan en alleen al hoe de schrijver dit interview geeft, weet ik zeker dat dit boek me heel erg gaat boeien. Ik ben ontzettend benieuwd en maak heel graag kans!
Echt een aangrijpend verhaal dat helaas wel de werkelijkheid was…… Zou het boek graag willen lezen…
Gaaf! Elk nieuw boek van Robben is meer dan de moeite waard en natuurlijk wil ik ook dit verhaal weer graag gaan lezen
Het lijkt mij een aangrijpend en ontroerend boek, ik wil het graag lezen!
Lijkt me een prachtig boek! Ik loot graag mee
Ik lees de boeken zoals Zomervacht en Birk van Jaap Robben altijd graag.
Dit nieuwe boek wil ik daarom ook graaglezen
Jaap Robben is een getalenteerd schrijver die mij steeds weer weet te verrassen. Het thema van dit boek is goed gekozen, het laat zien dat er nog veel onverwerkt verlies diep verborgen zit. Verlies waar geen woorden voor zijn en dat bovendien ook niet besproken mocht worden. Verwerking was daardoor niet mogelijk, misschien nu wel.
Ik loot graag mee.
De titel spreekt me erg aan.
Naar het lezen van zijn interview ben ik heel benieuwd naar het boek “Schemerleven” van de schrijver Jaap Robben.
Mijn tranen staan al klaar. Zou het graag willen lezen
Wauw, ik loot graag mee want het verhaal spreekt me direct enorm aan.
Zijn boek ‘Birk’ heb ik met veel plezier gelezen. Dit lijkt me een veel zwaarder maar ook mooi en emotioneel boek. Ilja Leonard Pfeiffer noemt het een echte aanrader. Nu wil ik het dus gewoon lezen!
Ik vindt het onderwerp intrigerend. En ik ken de schrijver nog niet. Ben heel erg nieuwsgierig.
Mooi, benieuwd of ze haar kind vindt
Ik ken de schrijver nog niet
Zelf een hele andere maar wel onroerende tijd meegemaakt. Zal het met liefde lezen
we zien wel
Ach, wat klinkt dat verdrietig. Ik weet nu al dat wanneer ik het lees, er menig traantje zal vloeien.
Pittig onderwerp. Veel ongezien leed. Ik ben heel benieuwd hoe dit op papier gezet is. Dus ding heel graag mee naar een boek
Beste redactie, ik ben erg benieuwd naar de wijze waarop Jaap Robben deze thematiek op papier gezet heeft. Zomervacht vond ik een prachtig en bijzonder boek door alle gevoelens die het opriep: het ging onder mijn huid zitten, riep medeleven, zachtheid, boosheid en irritatie op en ik moest er ook enorm om lachen. Dit maakt mij super nieuwsgierig naar ‘Schemerleven’
Lijkt me een zeer ontroerend boek. Een onderwerp waar ik zelf nooit mee te maken heb gehad. Maar zou er wel graag over lezen. Dat deze vrouw dit verdriet zo lang en ook zo diep heeft kunnen wegstoppen.
Zou graag het boek willen lezen. Ontroerend boek denk ik.
Ik loot graag mee. Het lijkt me een enorm ontroerend boek. Dit wil ik graag lezen.
Super graag meeloten
Ik lees graag zijn boeken en ben dus zeer benieuwd naar Schemerleven!
Birk heb ik met heel veel plezier gelezen,nu wil ik dit nieuwste boek ook graag lezen
Mooie actie! Het klinkt als een aangrijpend verhaal en zou het graag gaan lezen.
In die koude winter van 1963 was ik nog net niet geboren, maar ik heb er veel over gehoord. Jaap Robben was er toen ook nog niet; hij zal er vast mooi over kunnen vertellen, want al zijn boeken zijn bijzonder!
Ik ben heel benieuwd naar het verhaal, ik ken de schrijver nog niet, maar de omslag van het boek alleen al is prachtig. Ik ben heel benieuwd hoe hij de praktijk van het afnemen van kinderen (eigenlijk misdadig maar het werd gewoon gedaan)in deze roman verwerkt heeft.
Deze schrijver ken ik nog niet! Heb helaas 2 kleine meisjes verloren in de 70’er jaren! Graag maak ik kans op dit boek, zodat ik ook deze schrijver leer kennen!
Herfst is meer schemer…dit boek past er goed bij
We gaan richting de dagen met veel schemer- herfst en winter-…een boek past daar goed bij..
Ik krijg nu al een brok in mijn keel van emoties en ontroering. Dit boek wil ik dan ook heel graag lezen
Heb erg genoten van Birk en Zomervacht. Ben benieuwd naar deze roman!
Nieuwsgierig naar dit verhaal. Raakt het verhaal me echt zo als ik denk dat het doet na het lezen van het stukje.
Ik zou wel wat ontspanning kunnen gebruiken. En wat is er nou ontspannender dan een mooi boek? Dus ik loot graag mee!
Een verhaal dat je echt raakt, zou het graag willen lezen.
Lijkt me een prachtig boek en ik ken deze schrijver nog niet. Loot dus graag mee.
Na het lezen van Zomervacht, ben ik ook heel benieuwd naar dit boek.
Jaap Robben heeft sinds ‘Birk’ en ‘Zomervacht’ een speciaal plekje in mijn hart én in mijn boekenkast. Geweldige thematiek, vloeiende en pakkende schrijfstijl en boeken die je wilt lezen en herlezen, én cadeau wilt doen om er meer mensen van te laten genieten. Ik hoop dat er nog veel boeken van zijn hand zullen verschijnen en ik kijk er naar uit ‘Schemerleven’ te mogen lezen.
Vond het boek Birk ontzettend mooi. Het boek zonervacht bizar, vreemd maar ook erg mooi. Ik ben erg benieuwd naar schemerleven.
Lijkt me prachtig. Mooi dat jullie dit doen in de week van veel ‘ter gedachtenis’ en wereldsuicidepreventiedag
Ik ben zeer nieuwsgierig naar dit verhaal en laat me dan ook graag verrassen.
Het ouder worden, ik zit nu zelf in de derde levensfase, vind ik boeiend, lastig en soms ook moeilijk. Ik lees hier graag over en hoop dan ook dit boek te winnen
Alleen de voorkant al is wonderschoon. Dat belooft veel goeds voor de inhoud. Ik zou graag het boek lezen.
Ik moet denken aan het gezegde “elk huisje heeft z’n kruisje” of “het leven is een pijpkaneel, ieder krijgt z’n deel” alleen de een iets meer als een ander.
Ik zou dit verhaal graag lezen.
Bijna 30 jaar werk ik in de zorg en ik blijf een zwak hebben en houden voor boeken die over de oudere mens gaan!
Ikzelf heb dit meegemaakt. Daarom benieuwd naar dit verhaal. Ik doe graag mee.
Dit (diep treurige) onderwerp kan niet vaak genoeg beschreven worden❗️
En als het dan in een mooie romanvorm kan, om het weer eens onder de aandacht te brengen,…………
Lijkt me zeer de moeite waard om te lezen, vandaar dat ik een gokje waag om ervoor in aanmerking te komen.
Kan zo genieten van een boek, en zeker van Nederlandse schrijvers. Schemerleven van Jaap Robben wil ik heel graag lezen. Met lieve groet zie ik dit boek tegemoet.
Prachtig verhaal, wat zou ik hier blij mee zijn!
Verborgen herinneringen die zich uiteindelijk toch een weg naar buiten moeten banen, graag lees ik mee met deze reis
Heel aangrijpend.
Aandacht voor wat onwetendheid kan doen met een bijna heel mensenleven en dan op zo’n bijzondere manier: dit boek belooft veel en ben benieuwd of het lezen ervan die belofte inlost.
Maak graag kans op dit bijzonder mooie boek! En ben erg fan van Jaap Robben, zijn prachtige manier van schrijven! Ook dit onderwerp raakt mij en het verhaal over Frieda.. ♡
In mijn familie heeft zich een soortgelijk drama afgespeeld…een onverwerkt verlies dat op latere leeftijd voor problemen gaat zorgen.
Voor meer begrip en openheid denk ik dat dit verhaal een bijdrage kan leveren aan veel mensen.
Ik ben heel benieuwd hoe het verhaal is geschreven!
Ach wat zou ik dit boek graag winnen om daarna door te geven aan nijn zus.
Mijn moedertje ..woont ook in het verzorghuis ..sinds 6 maanden, bij haar komt er ook zoveel emoties en “geheime babbeltjes los”.. wat wil je ! als meisje de oorlog meegemaakt en opgevoed in de stad in een tijd van schande, schaamte en overleven.
Ook zij heeft een broertje die ze nooit heeft leren kennen .
Het interview maakt mij nieuwsgierig, de tekst waarin hij beschrijft hoe een verhaal tot stand komt..en zijn herkenning met Frieda.
Ik loot graag mee.
Gr. Iris
Ik vond Zomervacht ook goed. Dit onderwerp spreekt mij als gynaecoloog nog meer aan.
Ook ik maak graag kans op een exemplaar omdat ik Jaap Robben tot nu toe alleen ken van zijn gedichten, waaronder: ‘Zullen we een bos beginnen?’ in de bundel ‘Ik wou dat ik een vogel was.’ Ik ben echt benieuwd naar een roman van zijn hand.
Ik loot graag mee…het lijkt me een prachtig boek geschreven door een zeer goede schrijver !
het onderwerp intrigeert me en maakt me nieuwsgierig, waarom zo`n taboe en het wegstoppen van de kinderen?
Ik ben nieuwsgierig naar dit boek
Schemerleven, alleen de titel wekt al mijn nieuwsgierigheid!
Graag maak ik ook kans op dit boek.
Wat een bijzonder verhaal….
De beknopte beschrijving raakt mij al. Ik loot graag mee.
Ik ben heel benieuwd naar deze geschiedenis.
Bijzonder; onder de ene laag verdriet schuilt een andere, die daar al lang heeft liggen wachten.
Benieuwd naar de verwerking..
Allereerst ben ik zeer gecharmeerd door de cover, en ik lees er zeer lovende berichten over. Alleen daarom al wil ik het boek ook “ervaren”.
Het boek ga ik in een adem uitlezen. Ik ben nu al nieuwsgierig hoe het verdere verloop van het verhaal gaat .
.. wat een indrukwekkend interview.. Veelzijdige man deze Jaap..
Ik kende hem nog niet, maar ben zeer onder de indruk van de manier waarop hij het schrijversambacht verwoordt.
Ik maak graag kennis met dit boek Schemerleven.
Ben benieuwd
Lijkt me een aangrijpend boek over een thema, wat mij ook persoonlijk heeft getroffen. In 1973 verloor ik n.l. een tweeling.
Ik heb mijn kindjes ook nooit gezien.
Het verhaal raakt me omdat ik vermoed dat er binnen mijn familie ook zoiets speelt . Ik durf het echter niet aan te kaarten uit angst om diegene veel verdriet te doen.
Alleen de titel is al sprekend…Ik hou van de schrijfstijl van Jaap Robben. Zou het boek ook graag op onze leesclub bespreken.
Meer boeken v hem gelezen. Boeiend en bleven lang “hangen”. Ben ook naar dit boek weer zeer benieuwd. Doe graag mee!
Interessant gegeven voor een boek en altijd benieuwd naar nieuw schrijvers talent
Het lijkt me een indrukwekkend verhaal dat ik graag wil lezen. Ik loot graag mee.
Ik waag graag een kansje voor dit boek! Ik ben een groot van van Jaap Robbens boeken en heb ze, op deze na, allemaal gelezen. Bovendien ben ik door mijn stapel nog te lezen heen en voor een leeswolf als ik is dat echt vreselijk. Dit boek is dan ook meer dan welkom!
Ben fan van de boeken van Jaap Robben. Dus winnen lijkt me geweldig
Ik zou dit boek erg graag lezen, ben een fan van zijn werk maar mijn energierekening staat mij niet toe om dit boek te kopen, helaas
Het thema spreekt mij erg aan omdat ik in de 70-er jaren ook 2 jongetjes verloren heb. nog steeds heb ik daar verdriet van.
Pas geleden heb ik het boek van Elke Geurts gewonnen, dus ik loot niet mee.
Wel wil ik laten weten dat ik heel veel leerlingen aan het lezen heb gekregen door fragmenten voor te lezen uit BIRK (lijsterboek).
Als een schrijver dat voor elkaar krijgt, vind ik dat zo knap.
Wat een mooie titel voor dit boek! Zo emotioneel en tegelijk zo koud, de manier waarop ik met onrecht omga, zo blij dat ik in die tijd niet jong was en zwanger. Zeer nieuwsgierig naar deze roman.
Ik zou weer graag eens geraakt worden door een goed verhaal en dit verhaal heeft daar alle ingrediënten voor
Graag zou ik kans willen maken op het boek, ben benieuwd naar zijn manier van schrijven maar vooral naar het verhaal van Frieda de hoofdpersoon.
Ik doe ook mee.
Ik heb zijn boek : Birk en Zomervacht met veel plezier gelezen, nu erg benieuwd naar zijn boek Schemerleven
Heel graag. Lijkt me heerlijk om in dit boek op te gaan.
Ik loot graag mee!