‘Ik wil groeien met behoud van de verwondering’

Hij noemt zichzelf een ‘tussenmens’ dat er als kind al van droomde om gezien te worden. Inmiddels is International Man Booker Prize-winnaar Marieke Lucas Rijneveld (1991) een gevierd schrijver die in hoog tempo aan zijn oeuvre werkt. En ook nog even het Boekenweekessay voor dit jaar schreef. Nú in Zin.

Gender

Onlangs maakte Marieke Lucas Rijneveld bekend dat hij voortaan met de voornaamwoorden hij/hem aangeduid wil worden. “In het buitenland word ik altijd non-binair genoemd terwijl ik nooit heb gezegd dat ik dat ben. Ik vind het een lelijk woord, ik noem mezelf liever een ‘tussenmens’, wat feitelijk hetzelfde is: zowel jongen als meisje. Ik krijg weleens als commentaar dat het onderscheid man-vrouw moet zijn, maar misschien ben ik in die zin ook wel een tussenmens: zowel adolescent als volwassene. Ik hoop in elk geval dat ik altijd met een been in mijn kindertijd kan blijven staan, een beetje speels kan blijven. Ik voel steeds meer vrijheid om te zijn wie ik ben en om daarin te experimenteren. Toen ik me steeds meer jongen ging voelen, begonnen de voornaamwoorden zij/haar te wringen. Eigenlijk wist ik al wel een tijd dat ik ze wilde veranderen maar sprak ik dat niet uit omdat het me zo ingewikkeld leek voor andere mensen die daar dan op moeten letten. Begin dit jaar heb ik toch besloten: ik wil met hij/hem worden aangeduid.”

Uw naam weerspiegelt nog het tussenmens-zijn

“Ik ben er nog niet uit of dat zo zal blijven. Marieke Lucas is mijn schrijversnaam: alleen mensen met wie ik via mijn werk te maken heb, noemen me zo. Voor nu voelt dat goed, het kan zijn dat ik in de toekomst helemaal naar Lucas ga. Het is voor nu fijn dat iedereen zo goed op de verandering van die voornaamwoorden reageert. Ik heb geen spijt van mijn beslissing. Dat is goed om te weten, want mijn grootste angst is dat ik op dit gebied iets onomkeerbaars doe waarvan ik spijt krijg. Hormonen nemen bijvoorbeeld, of medische ingrepen ondergaan. Stel dat het me toch tegenvalt of een negatief effect heeft op mijn schrijven! Dat zou verschrikkelijk zijn. Daarom twijfel ik. Ik kom wel bij de genderpoli van het VU maar alleen voor af en toe een gesprek. Als ik meer zou willen, kan dat. Dat is voor nu genoeg.”

Het winnen van de International Booker Prize heeft hem zelfverzekerder gemaakt. “Toen ik die prijs won, dacht ik: ik kan iets. Op dat moment had ik al heel wat had geschreven en daarmee ook het nodige succes gehad. Maar toch, pas tóen dacht ik: ik kan dus echt schrijven. Sindsdien heb ik veel meer rust. Ik weet beter wat ik doe, ben minder afhankelijk van het oordeel van anderen. Die prijs heeft natuurlijk ook veel deuren voor mij geopend. De roman is nu in veel talen vertaald en heeft zelfs impact op de Nederlandse literatuur in het algemeen: er is nu meer belangstelling in het buitenland voor Nederlandse boeken. Dat is zo mooi. Op de basisschool werd gezegd dat ze niet wisten hoe het met mij zou aflopen, en dat dit het dan is!”

U bent altijd ambitieus geweest. Is daarin iets veranderd nu u dit al hebt bereikt?

“Dromen groeien mee, hoor. Ik droom nu van met wie ik zou willen samenwerken, ik vraag me af of ik een film zou kunnen maken. Ik zou wel een column in The New York Times willen. Het is leuk om daarover na te denken. Mijn grootste ambitie nu is het schrijven van mijn derde roman.”

Hoe gaat het daarmee?

“Het is een heel ander schrijfproces dan mijn eerdere romans. Het is niet dat ik het verhaal gewoon kan volgen, zoals bij Mijn lieve gunsteling. Het wordt een beetje fabelachtig, lichter en speelser dan de eerdere boeken. Dat is allemaal nieuw voor mij, dus het is echt werken. Ik vind het heerlijk. Deze keer heb ik voor het eerst een jongen als hoofdpersoon.”

Zin in meer?

Lees het hele artikel in Zin magazine 4. Ik zie schrijven een beetje als topsport: elk boek moet weer een stapje verder gaan en beter zijn. Ik wil groeien met behoud van de verwondering. Nú in de winkel. Of bestel ‘em hier.

Productie & tekst: Liddie Austin. Beeldconcept & fotografie: Jacqueline de Haas