Hoofdpijndossier: Migraine

Een beroerte is zelden te voorspellen. Toch zijn er factoren die je risico op een beroerte kunnen vergroten. In aanloop naar de internationale Dag van de Migraine (12 september) vertelt Hoogleraar neurologie prof. Marieke Wermer (1973) van het UMCG waarop je moet letten en waarom vrouwen andere risicofactoren hebben dan mannen. ’Als je migraine met aura hebt, de anticonceptiepil gebruikt en rookt. Dan kan het risico op een beroerte dertigmaal hoger’

Waarom ben je onderzoek gaan doen naar vaatafwijkingen en hersenbloedingen bij vrouwen?
“Angela Maas – de eerste hoogleraar cardiologie die zich inzette voor het vrouwenhart – inspireerde mij om meer onderzoek te doen naar de ‘vrouwen hersenen’. Ik was als neuroloog al gespecialiseerd in beroertes toen ik in 2009 bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) aan de slag ging. In Leiden zijn ze gespecialiseerd in migraine. Ik begon onderzoek te doen naar de link tussen migraine en beroertes. Deze bleek vooral te bestaan bij vrouwen. Zo werd beroerte bij vrouwen mijn aandachtsgebied.”

Hoe komt het dat er minder bekend is over hersenbloeding bij vrouwen?
“Traditioneel is de medische wetenschap toegespitst op mannen. In het verleden waren de artsen en onderzoekers vaak mannen en werden klinische experimenten uitgevoerd op mannelijke patiënten. Ook in de tijd waarin ik ben opgeleid, was er geen aandacht was voor manvrouw verschillen. Gek toch, als je erover nadenkt. Nog gekker dat wij vrouwelijke studenten daar geen vraagtekens bij plaatsten.”

Waarom worden minder vrouwen gebruikt in het onderzoek?
“Daar zijn verschillende redenen voor. Vrouwen worden in klinische onderzoeken vaker uitgesloten, bijvoorbeeld omdat zij gemiddeld op een hogere leeftijd dan mannen beroertes krijgen en de meeste studies een leeftijdsgrens hebben. De vrouwelijke cyclus’ is ook onhandig bij experimenteel laboratoriumonderzoek, daarom worden bij dierstudies naar beroerte vaak mannelijke proefdieren gebruikt.”

Wat is de conclusie van het onderzoek?
“Dat vrouwen over het algemeen een hoger risico lopen op bepaalde soorten hersenbloedingen en herseninfarcten, vooral naarmate ze ouder worden en tijdens bepaalde fasen van hun leven, zoals zwangerschap en na de menopauze. Hormonen spelen hierin een grote rol, vooral de afname van oestrogeen tijdens en na de overgang. Met andere woorden: vrouwelijke hormonen beschermen je over het algemeen op jonge leeftijd tegen hart- en vaatziekten. Wanneer oestrogeen afneemt, wordt de kans op hart- en vaatziekten groter.”

Wat heb je nog meer ontdekt?
“Vrouwen die last hebben van migraine met aura – een vorm van hoofdpijn waarbij de aanval begint met het zien van lichtflitsen en vlekken – lopen een verhoogd risico op een beroerte. Pilgebruik en roken vergroten de kans op een herseninfarct keer 30. Inmiddels weten we ook dat vrouwen die tijdens hun zwangerschap last hadden van ernstige complicaties zoals zwangerschapsvergiftiging, ook tot de risicogroep behoren. Hoe meer risicofactoren (hoge bloeddruk, overgewicht, gebruik van de pil), hoe meer dit wordt versterkt.”

Wat kunnen we zelf doen om een beroerte te voorkomen?
“Negentig procent van de beroertes wordt veroorzaakt door ongezonde leefstijl en risicofactoren. Stop met roken, zeker als je migraine hebt. De klassieke symptomen tijdens een beroerte (krachtsverlies in gelaat, arm of been, last om te spreken of om mensen te verstaan), zijn ook deels anders dan bij mannen. Zo hebben vrouwen ten opzichte van mannen tijdens een beroerte veel vaker last van plotselinge duizeligheid en hoofdpijn. Het is goed om daar als vrouw van bewust te zijn en bij plotselinge klachten alarm te slaan.”

Waar ben je trots op? 
“We weten al een tijd dat de vaten van het vrouwenhart anders reageren dan die van het mannenhart, dat geldt nu ook voor de bloedvaten in het vrouwenbrein. Mede dankzij de steun van de Hartstichting, staat ‘Beroerte bij vrouwen’ nu op de kaart. Superbelangrijk, want een beroerte heeft een enorme impact op het leven van zowel de patiënt als zijn of haar omgeving. Hoe meer we weten over vaatafwijkingen bij vrouwen, hoe beter zorgverleners rekening kunnen houden met geslacht specifieke factoren, waarmee we hopelijk meer beroertes kunnen voorkomen.” 

Interview: Petra Schouten Media
Beeld: Canva en privé

Meer lezen?

Lees het hele dossier over Vrouwspecifieke gezondheid in Zin 6 2025.  Bestel het nummer via deze link hier online. 

De beste artikelen in je mailbox? Meld je aan voor de nieuwsbrief