Behalve bij geschiedenis ligt haar hart zowel bij het filmmaken als het schrijven. Sandra van Beek (1952) werkte als researcher mee aan de documentaire over Otto Frank, die lééfde voor het dagboek van zijn dochter Anne. Vervolgens schreef ze zelf een boeiend boek over de geschiedenis van het dagboek zelf. ‘Otto wilde Anne ook universeel zien. Als een gewoon pubermeisje’
Je werkte in 2010 al aan de documentaire Otto Frank, de vader van Anne. Hoe verhouden boek en documentaire zich tot elkaar?
“Het was destijds de bedoeling een boek en een film te maken over Otto Frank, de vader van Anne. Niet een boek bij de film maar een autonome productie. David de Jongh, de regisseur van de film, en ik werkten beiden aan de research. – Er was al wat voorwerk gedaan door een researcher van de filmproductie en er was een stagiaire bij; het was een redelijk grote productie. – We wisselden materiaal met elkaar uit. De Jongh maakte vele interviews met Otto Franks vrienden en kennissen. Ik noem ze de ‘laatste getuigen’; de meesten zijn inmiddels overleden. Het bronnenmateriaal van film en boek komt overeen. De film bedient zich van beeld in interviews, met foto’s en archiefopnamen, terwijl het boek beschrijft en citeert. Beide volgen Otto Frank.”
Waar komt je fascinatie voor Anne (en Otto) Frank, en het dagboek vandaan? Hoe is het allemaal begonnen?
“Het was een opdracht, ik voelde me ermee vereerd. Ik ben geboren in de Rivierenbuurt, heb korte tijd op de Anne Frankschool gezeten en kende het dagboek. Toen ik het dagboek rond m’n 14de voor het eerst las, raakte ik erdoor getroffen. Het isolement, de angst, het verlangen, de verliefdheid, aspiraties, conflicten met volwassenen, het trok me aan. Anne Frank was en is dichtbij. Jij bent als lezer Kitty, aan wie ze zoveel toevertrouwt, en je beleeft met haar het moment zelf. Dat is ook de aantrekkingskracht. Toentertijd las ik het dagboek nog niet met het besef van nu, wat er met Anne en haar familie is gebeurd na de onderduik; er was nog minder bekend over de Holocaust.”
Er is al veel over geschreven en gepubliceerd. Wat wilde jij met Geschiedenis van het dagboek toevoegen op de 75ste verjaardag van het dagboek?
“Waar het me vooral om ging was: Hoe heeft Otto Frank het dagboek gepubliceerd? Ik wilde terug naar de oorsprong – dat heeft altijd mijn interesse. En ik wilde voor me zien wat er zich had afgespeeld, Otto Frank volgen met de mensen, vrienden rondom hem als een koor van stemmen. En ik wilde het vooral over het dagboek hebben. Ik hoor nu dat lezers van De geschiedenis van het dagboek ook Het Achterhuis (opnieuw) gaan lezen. Ik hoorde nu trouwens ook van een ouder iemand – die een klasgenootje van Anne had gekend – dat Anne een ‘kattig kind’ was. Dat klinkt niet zo aardig maar kan best waar zijn. Ik was destijds gewaarschuwd voor aannames en voor zover het belangrijk is, kun je zoiets toch niet meer checken. Dus denk ik: maar dat ‘kattige kind’ heeft met haar dagboek wel miljoenen harten gestolen!”
Het eerste manuscript voor je boek maakte je al in 2009-2010. Hoe anders is het uiteindelijke boek geworden?
“Tja, een film maak je niet alleen, en een boek ook niet. Het verhaal was goed, maar de redacteuren van Uitgeverij Pluim – en degene die het klaar voor drukken maakte – hebben suggesties gedaan om het nóg beter te maken. Ik stond daar voor open. Bovendien moest het manuscript worden geactualiseerd. Het zijn vaak technische dingen die de lezer denk ik niet echt interesseren.”
Wat is het meest opmerkelijke over (de geschiedenis van) het dagboek dat je ontdekte?
“Alles eigenlijk. Ik dacht aanvankelijk dat ik veel wist, maar zo was het toch niet. Alleen al het begin, hoe Otto Frank eind januari 1945 de bevrijding meemaakte van het concentratiekamp Auschwitz door het Russische Rode Leger en een lange weg door Polen en Oekraïne aflegde. En hoe hij eenmaal terug in Amsterdam hoorde dat Margot en Anne in concentratiekamp Bergen-Belsen waren omgekomen. Hoe het dagboek tenslotte zijn redding werd. Hoe belangrijk hij werd als vaderfiguur voor talloze jongeren ter wereld die hem brieven schreven enzovoorts. Ik had niet beseft hoe intensief Otto Frank leefde met het dagboek.
En dan de discussie tussen Otto Frank en Meyer Levin, de Amerikaanse schrijver van de eerste versie van het toneelstuk – die overigens werd afgekeurd. Beiden hadden een missie met het dagboek maar verschillende opvattingen over hoe dit uit te dragen. Anne Frank is een schrijfster, geen joods schrijfster. Haar isolement in het Achterhuis, haar lijden, sterven, heeft alles te maken met haar joodse afkomst. Otto Frank beschouwde haar als een symbool van het lijden. En tegelijkertijd wilde hij haar universeel zien, als een gewoon pubermeisje, zoals velen. Dit zijn dingen die ik gaandeweg pas ontdekte.”
Waarom zou iedereen Het Achterhuis, het dagboek van Anne Frank, moeten lezen?
“Omdat het een goed boek is. Ik vind dagboeken vaak moeilijk om te lezen. Maar dit dus niet. Je hebt luisterboeken en nu ook een videoblog van het dagboek. Dat is allemaal best goed gedaan maar: waarom niet gewoon lezen? Anne Frank staat in de canon van de Nederland. Haar verhaal is Nederlandse geschiedenis. Een beladen geschiedenis, daar kun je niet omheen.”
Waar ligt je hart, bij het schrijven of het filmmaken?
“Bij beide. Bij filmmaken ben je op zoek naar beelden, scènes, personen om je verhaal mee te vertellen. Je stelt je situaties voor in scènes. Zo schrijf ik ook. Ik moet iets beeldend kunnen voorstellen wil ik het kunnen opschrijven. Dat verloopt deels associatief.”
Alweer een nieuw project op stapel?
“Het zal vast met geschiedenis te maken hebben. Je hoort het.”
Win met Zin
We geven 3 boeken van Sandra weg. Kansje wagen? Deel in de comments waarom je dit boek graag wilt lezen.
Over het boek
‘Dit is het testament van je dochter,’ zei Miep Gies toen ze Otto Frank de door haar bewaarde papieren uit het achterhuis gaf. Gesterkt door de positieve reacties uit zijn omgeving koos Frank ervoor om deze belangrijke erfenis te delen. 75 jaar geleden, 25 juni 1947, verscheen Het Achterhuis. Frank vond in het dagboek een nieuwe reden van bestaan en het lukte hem om miljoenen mensen kennis te laten maken met de nalatenschap van Anne Frank. ‘Het was zijn redding’, zei een van zijn vrienden. In Geschiedenis van het dagboek wordt voor het eerst de volledige geschiedenis van Het Achterhuis verteld, die hand in hand gaat met het leven van Otto Frank. Omlijst met brieven, getuigenissen en bijzondere details volgt het boek de weg vanaf het rood-witgeruite album tot nu; van de eerste Nederlandse publicatie naar buitenlandse edities en via Broadway naar bioscopen over de hele wereld.
(Geschiedenis van het dagboek, Pluim, € 24,99)
De schrijver
Sandra van Beek (1952) is journalist en film researcher. Ze werkte onder meer aan de documentaire Otto Frank, de vader van Anne (2010). Haar filmwerk leidde tot de publicaties van De grote illusie (2000), Ik een nieuwe Mondriaan? Ik ben een ouwe Schoonhoven! (2014) en De 250 blikken film van Kees Hin (2016), de filmmaker met wie ze vele documentaires maakte zoals Theresienstadt: film of waarheid.
Alweer een tijdje geleden dat ik Het Achterhuis gelezen heb, het lijkt me erg interessant nog wat meer achtergronden te weten te komen.
Het lijkt mij een prachtige toevoeging aan het Dagboek van Anne Frank (een boek waarvan het belangrijk is dat het gedeeld en gelezen blijft worden), ik zou het dan ook graag lezen en waag graag een kansje.
Lijkt mij interessant boek. Loot graag mee.
Wat een leuke actie en wat een interessant boek lijkt me dit!
prachtige kans want ik vind dat het hele achterhuis nooit vergeten mag worden
Het Dagboek heb ik meerdere keren gelezen en dan is dit verhaal daar mooi complementair aan.
Superleuke actie, ik maak heel graag kans om dit boek te leren kennen.
Wauw, ik loot graag mee! Ik ben altijd heel geïnteresseerd geweest in het dagboek en dit kijkje achter de schermen zou ik dan zeker ook waarderen.
Het dagboek van Anne Frank vaak gelezen daarom zou ik dit boek graag lezen
Blijft fascinerend.
van een klassieker hoe het allemaal begon, mooie blik, interessant boek
Erg benieuwd naar dit boek en interessant om te lezen. Je kunt nooit genoeg lezen of weten over de familie Frank
Loot graag mee voor dit schitterend boek
Interessant boek, loot graag mee
Ik wil graag meer lezen over de achtergronden van het dagboek van Anne Frank
Lijkt mij een erg interessant boek
Het maakt me erg nieuwsgierig. Het lijkt me erg interessant. Ik loof graag mee.
Mooie actie! Ik zou graag meer lezen over de achtergronden van het dagboek.
Het lijkt me een interessant boek
Het lijkt me een inspirerend en indrukwekkend boek.
dat ik in iedere zin van dit boek het leven van anne frank zoek en daarna het anne frankhuis bezoek want daar ben ik nog nooit geweest
Het dagboek van Anne Frank: ik heb het als kind gelezen. En het had grote indruk op mij gemaakt. Ik kroop in de huid van de hoofdpersoon. Ben reuze benieuwd naar dit boek. Zal zeer zeker een andere kijk geven op dit beroemde dagboek. En dan bedoel ik vanuit een ander persoon. De vader van Anne.
Dit dagboek mag nooit geschiedenis worden.
“Niemand is ooit arn geworden door te geven” Dit is een van mijn levensmotto. Graag zou ik dit boek willen lezen en daarna doorgeven. Mijn vader zei altijd:al je goed bent voor een ander, is de kans groot dat die ander goed is voor jou.
Ik doe graag mee met deze winactie, en ik ben zeer benieuwd naar dit boek.
Wij hebben veel boeken en films over de tweede wereldoorlog, deze verschrikkelijke oorlog mag niet vergeten worden.
Het dagboek van Anne Frank vind ik heel erg goed via haar weten wij zoveel meer o ver de oorlog en het leven van onderduikers.
Met veel dank aan haar vader die ervoor gezorgd heeft dat de wereld kennis genomen heeft van het lot van zijn dochter Anne.
Ik loot graag mee! Ik zelf vind dit heel erg interressant en mijn dochter ook.
Wij zullen hier allebei heel blij mee zijn
Mijn tweelingjongens van 9 delen mijn liefde voor Anne Frank. Ik heb hen het dagboek voorgelezen, de kinderserie, we hebben het videodagboek bekeken en we zijn naar het Achterhuis geweest. Ik vind het belangrijk dat de geschiedenis doorverteld wordt. En zelf ben ik erg geïnteresseerd naar het verhaal achter Otto. Het zou een mooie toevoeging zijn.
Lijkt mij een prachtig boek om gelezen te worden. En ik kan het toevoegen aan mijn andere boeken over en van Anne Frank.
Anne blijft ook al is het ruim 80 jaar later voor altijd een tiener. Nog altijd raakt ze jongeren zoals ze mij ruim 40 jaar geleden raakte. Sinsdien probeer ik zoveel mogelijk te lezen over haar en haar familie en de onderduik . Dit boek mag ik niet laten liggen
Graag loot ik mee. Het lijkt me erg interessant.
Wij zijn in het Achterhuis geweest. Ik lees graag waargebeurde oorlogsverhalen.
Zelf heb ik het Dagboek gekocht. En deze zou ik er ook dolgraag bij willen hebben.
Ik vertel de kinderen in mijn groep 8 nog vaak over de tweede wereldoorlog en vertel ook over Auschwitz en Birkenau en Bergen Belsen waar ik jaren geleden was. De kinderen willen graag weten en ik zou graag nog meer willen vertellen omdat ook deze kinderen moeten leren van deze verschrikkelijke oorlog.
Mijn vriendin was boos op mij omdat ik niet goed begreep hoe de derde generatie nog steeds zoveel trauma’s heeft van de tweede wereldoorlog. Ik wil het beter begrijpen en er nog meer over weten en lezen!
Het blijft een pittige geschiedenis die niet mag worden vergeten. Het lijkt me een interessant boek. Ik loot daarom graag mee
Veel van mijn familieleden zijn helaas verraden in de oorlog en toevallig ben ik nu de “strip”-versie van het dagboek aan het lezen. Zou er graag voor in aanmerking komen.
Ik ben met mijn dochter een keer naar het Anne Frank huis geweest.
Erg interessant en daarom ben ik erg benieuwd naar dit boek.
Ik loot graag mee!
Zelfs na 75 jaar moet men het boek lezen. Ik vind het zelfs verplicht. Lezen over iets wat nooit meer mag gebeuren. Zeker ook in deze tijd.
Het dagboek van Anne Frank heeft gezorgd voor een wereldwijd bewustzijn van wat zich afspeelde rond de Jodenisolatie en_vervolging in de Tweede Wereldoorlog en het leven van de Joden op onderduikadressen en in concentratiekampen.
De geschiedenis van het dagboek leert ons wellicht meer over hoe de weinigen, die de holocaust overleefden, na thuiskomst zelf maar moesten zien hoe ze de draad weer oppakten, zonder hun dierbaren, en vaak zonder thuis, omdat de huizen verwoest waren of door anderen bewoond werden.
Het levenswerk van de vader van Anne verdient het om wereldwijd hetzelfde bewustzijn te brengen over het leven na een oorlog. Ik ben zeer benieuwd naar dit deel van de geschiedenis van ons land.
Ik doe ook mee.
Ik ben heel benieuwd naar dit boek en loot ook graag mee!
Sinds mijn 15de geef ik rondleidingen en gastlessen voor alle leeftijden over de Tweede Wereldoorlog in het Nederlands, Engels en Duits. Dat is inmiddels 30 jaar. Het dagboek van Anne Frank komt altijd aan bod omdat iedereen er van gehoord heeft, haar verhaal verbind de mensheid. Ik zou dit boek graag aan mijn collectie toevoegen en hopelijk de inhoud een plekje geven in mijn rondleidingen en gastlessen.
Ik wil het boek graag leven omdat een geschiedenis als deze altijd levend en actueel moet blijven. Het is gewoon niet voor te stellen hoe iemand verder moet na dit meegemaakt te hebben maar hij heeft zijn vermoorde gezin, en vooral zijn jongste dochter, eer aangedaan en een stempel op onze gezamenlijke geschiedenis weten te zetten door te zorgen dat dit dagboek overal gelezen kon worden.
Interessant, Het dagboek van Anne heb ik meermaals gelezen en natuurlijk Het Achterhuis bezocht.
Erg benieuwd naar dit boek!
Verrassende invalshoek, ben onlangs in Achterhuis geweest. Zoals Anne waren er meer onderduikers, Otto is erin geslaagd om haar wereldberoemd te maken als symbool voor velen. Fascinerend.