Zes jaar lang werkte illustrator Loes Faber (1987) aan haar debuut Ik ben mijn muze. Ze tekende het levensverhaal van acht vrouwelijke kunstenaars en vond daarin een toevluchtsoord voor als ze het zelf even lastig had. Van die vrouwen viel veel te leren.
Een boek over eigenzinnige vrouwen die de kunstgeschiedenis veranderen. Waarom moest dit boek er komen?
“Tijdens mijn studie aan de kunstacademie zag ik nauwelijks werk van vrouwen. De meeste kunstgeschiedenisboeken waren van mannelijke schrijvers. Zij bepaalden welke kunstenaars er in het boek kwamen. Uit onwetendheid of bewust: ik weet het niet. Het waren in elk geval kunstenaars die op zichzelf leken.
Ik maakte pas kennis met vrouwelijke kunstenaars tijdens mijn scriptie. Ik onderzocht het vrouwelijk zelfportret: hoe kun je maatschappelijke ontwikkelingen hierin terugzien? Een wereld ging voor mij open. Rond 1700 mocht je bijvoorbeeld als vrouw je tanden niet laten zien op een portret. Hoe bijzonder dat er een paar zelfportretten uit die tijd zijn waarop een vrouw dat stiekem tóch doet. Die kleine opstandigheid en verzet van vrouwen in hun zelfportret, dat vond ik spannend. Ik dacht toen al dat daarin wel eens een boek zou kunnen zitten.”
Het eerste verhaal dat je maakte ging over Frida Kahlo. Hoe verliep dit?
“Ja… Ik vond haar altijd een intrigerend mens maar wist eigenlijk weinig van haar werk. Toen ik meer over haar leven leerde, merkte ik dat haar werk voor mij beter werd. Het kreeg meer lagen. Ik vroeg mij af hoe haar verhaal eruit zou zien als ik het tekende. Ik dook verder in haar leven. Bestudeerde analyses over haar werk, las haar dagboek, biografie en brieven. Vanuit al die verschillende invalshoeken kreeg ik een intiem beeld van haar. Ik zat op een gegeven moment zó in haar leven, dat ik de wereld om mij heen met haar bril op ging bekijken. Haar leven tekende ik in eerste instantie op één bladzijde, dat werden twee bladzijden en uiteindelijk 11 spreads vol met illustraties over haar.”
Wat gebeurde er daarna, toen je haar verhaal af had?
“Ik dacht: oké, dit is nu één verhaal van een bijzondere vrouw. Ik ben eigenlijk ook wel benieuwd naar de verhalen van andere vrouwen. Uiteindelijk maakte ik acht verhalen, elk over het leven van een vrouwelijke kunstenaar. Ik wist van tevoren niet dat het er zoveel gingen worden, en ook niet wie. Elke keer kwam ik weer een nieuwe kunstenaar tegen van wie ik het verhaal wilde vertellen. Bij al die verhalen gebeurde hetzelfde als bij Frida: ik dook volledig in het leven van die vrouw en moest elke keer een nieuwe bril opzetten. Natuurlijk schiet ik tekort om een heel leven in één hoofdstuk samen te vatten. Het is onmogelijk om al hun werk te tekenen. De verhalen zie ik dan ook als een persoonlijke selectie: dit is het verhaal dat ik over hun leven wil vertellen. Je zou elk verhaal een subjectieve biografie kunnen noemen.”
Je maakte je boek in de graphic-novel-stijl, afgewisseld met stukken tekst. Waarom koos je hiervoor?
“Als ik zelf een boek lees, ziet een boek er voor mij zo uit. Ik krijg automatisch beelden bij een tekst, ben een echte beelddenker. In eerste instantie maakte ik het verhaal met alleen maar tekeningen. Maar ik merkte dat het verhaal tekst nodig had, voor de juiste nuances en informatie over de kunstwerken. Het boek is een combinatie van typografie, beeld en tekst geworden, dat zal voor lezers best even wennen zijn. Mijn boek komt misschien ook chaotisch over: er gebeurt veel en misschien is het soms wat té. Vergelijk mijn boek met een opera, daar zitten ook meerdere lagen van ervaring in. Er is die boventekst, er gebeurt van alles op het podium, je hebt de muziek én de orkestbak met de dirigent. Die gelaagdheid van kijken vraagt wat: je ziet veel dingen tegelijkertijd. Van mijn boek moet je zelf je eigen leeservaring maken en ontdekken hoe jíj het boek goed kunt lezen.”
Ik merkte dat ik tijdens het lezen steeds vaker de werken van de kunstenaars ging opzoeken, omdat ik wilde weten hoe ze er echt uit zagen.
“Dat hoor ik vaker, dat mensen op ontdekkingstocht gaan tijdens het lezen van mijn boek. Veel mensen kennen de kunstenaars niet. Gelukkig is er nu internet en kun je alles opzoeken als je meer wilt weten.”
Zes jaar lang werkte je aan dit boek, naast je werk als illustrator en docent. Hoe was dat voor jou?
“Het was fijn om iets te hebben waarnaar ik altijd terug kon. In die zes jaar gebeurde er veel in mijn eigen leven. Op lastige momenten was het fijn dat ik altijd in het gezelschap van die vrouwen kon zijn. En kon leren van hen, wat zíj deden op moeilijke momenten. Het boek werd voor mij een houvast. Het was iets waar ik mij echt op kon verheugen als ik ‘s ochtends wakker werd. Dat had ik nooit eerder bij een project.”
Hoe kwam je aan de titel voor het boek?
“Dat is een afgeleide van Frida Kahlo’s uitspraak: ik ben mijn eigen muze. Veel van de vrouwen in mijn boek waren een muze van zichzelf. Soms omdat het niet anders kon, soms uit eigen keuze. Bij het woord muze zie je toch een of ander mannelijk genie voor je die naar een naakte vrouw op een bank kijkt. Een muze zijn, dat was vanuit de man bekeken. Ik vind het mooi om het woord muze een nieuwe betekenis te geven, het woord opnieuw te duiden. Een vrouw kan best haar eigen muze zijn.”
Win met Zin
Wij geven maar liefst 5 exemplaren van het boek van Loes weg. Vertel in de comments waarom jij Ik ben mijn muze wil winnen en wie weet krijg je binnenkort een exemplaar thuis gestuurd.
Over het boek
Deze graphic novel is een visuele ode aan acht vrouwelijke kunstenaars in de kunstgeschiedenis. Elk verhaal op zich is een kunstwerk: rijkelijk geïllustreerd en vol extra dimensies. Loes geeft háár interpretatie van de kunstwerken en het leven van de kunstenaar. Ze nodigt hiermee jou als lezer als vanzelf uit om meer te weten te willen komen over deze vrouwen.
(Ik ben mijn muze, Nijgh & van Ditmar, € 21,99)
Over de maker
Met de pen als haar medium maakt Loes Faber (1987) op geheel eigen wijze illustraties. Voor kranten en uitgeverijen, en voor eigen werk. Feminisme en de LGBTQ-community zijn favoriete thema’s. Daarnaast werkt ze als docent op het Academie Minerva in Groningen in Illustratie en Artistiek onderzoek. Loesfaber.com
Interview: Marjolein Koens. Beeld: Lin Woldendorp
Het is al laat. Eigenlijk moet ik naar bed, heb bovendien corona. Maar ik zocht nog naar een antwoord op mijn vraag: “kan een man de muze zijn van een vrouw?” Die vraag rees in mij op nadat ik in mijn dagboek had geschreven: “ik wil mijn eigen muze zijn”, als schriftelijke reactie op een gevoel van onbehagen en zelfs afweer nadat voor de zoveelste keer een ex verzuchtte dat ik altijd zijn muze ben geweest. Opeens wist ik: ik wíl helemaal niet zijn muze zijn! Want een muze zijn, als compliment bedoeld door een man, is een inkadering van de vrouw: haar rol is passief, zij inspireert hém. Dat hoeft niet, maar de geschiedenis bewijst dat het wel zo was. En toen stuitte ik al Googlelend op een prachtige ondersteuning van mijn ongemak in SeeAllThis. Marlene Dumas maakte in 1994 een zeefdruk waarin een zwarte vrouwenfiguur met heel veel moeite uít haar zwarte kader kruipt en gaf het de titel: “De muze is moe”…De volgende klik leidde mij naar dit artikel in Zin. De titel van het boek van Loes Faber bevestigt wat ik vanavond ontdekte: Ik bén mijn muze. Het kan niet anders: dit boek is voor mij bestemd.
Ik laat me graag inspirereren door andere vrouwelijke kunstenaars ..jammer dat er maar 8 in dit boek zijn gekomen, er zijn er nog zoveel meer..
Wel zou ik het boek heel graag lezen.
Groetjes Els
Ik wil ook mijn eigen muze zijn!
Ik houd van powervrouwen en vind het fijn dat ze met dit boek een mooi podium hebben gekregen!
Loot heel graag mee voor dit mooie boek
Dit boek lijkt me interessant!
deze wil ik winnen
Een inspirerend boek over krachtige vrouwen! Wat zou ik daar graag veel van leren!
Ik ben dol op graphic novels en loot graag mee.
Benieuwd om meer te lezen over de eigenzinnige vrouwen die de kunstgeschiedenis veranderen.
Mijn echtgenoot en ik bezoeken veel musea dit boek lijkt mij erg interessant om te lezen
Fijn dat de vrouw nu aan het woord komt.
Behalve dat ik zelf een intrigerend boek vind, zou ik het aan mijn nichtje van 21 geven. Zij zit op de school voor journalistiek en heeft precies dit onderwerp gekozen: vrouwelijke kunstenaars in de geschiedenis! Ik denk dat we beiden aan de opzet moeten wennen, maar dat is ook de bedoeling van een boek/ kunst, je eigen grenzen verkennen en gevoelens aftasten…. nu maar hopen
Ik ben heel benieuwd naar dit boek
Ik ben heel benieuwd. Een goed en interessant onderwerp, en dan ook nog kunstzinnig vormgegeven.
kunst en geschiedenis. Boeiend
De vrouw blijft een bijzonder wezen. Gelukkig ben ik een vrouw
Het lijkt me een magisch boek en is echt wat ik zoek
Heel graag meeloten voor dit boek
ik laat me graag inspireren en ben dus benieuwd naar dit boek
Door prive omstandigheden heb ik heel wat tentoonstellingen moeten missen maar gelukkig heb ik nog naar Frida Kahlo kunnen gaan. Ik ben echt benieuwd naar de kunstenaars in dit boek en ooit hun werk te kunnen zien.
Moeilijk of makkelijk boek? Ben benieuwd
Ik zou dit boek graag winnen voor een vriendin die ik de laatste maanden heb leren kennen. Ze heeft aan de kunstacademie gestudeerd, onder andere, is moeder geworden en heeft gekozen voor fulltime moederschap. Nu haar 3 pittige zoons allemaal op school zitten wil ze weer herontdekken waar zij blij van wordt en haar artistieke talenten weer benutten. Dit boek zal haar zeker inspireren! Wat ook mij weer zal inspireren om na een periode van volledig in dienst staan van je gezin toch ook weer je onafhankelijkheid en de muze in jezelf te herontdekken
heerlijk om meer te weten te komen over deze inspirerende vrouwen
Heerlijk boek lijkt me dat. Vrouwen met power. ikzelf ben omgeschoold tot werkvoorbereider civiele techniek en werk voornamelijk met mannen. Daar hadden mensen ook bedenkingen bij, maar het is mijn beste keus geweest die ik ooit gemaakt heb.
Lijkt mij een heel bijzonder boek.
Oh wat lijkt me dit een inspirerend boek om samen met m’n pleegdochter van te genieten. Ik verwacht dat de verhalen van deze eigenzinnige en bijzondere vrouwen mijn (onzekere) pleegdochter en mij gaan motiveren anders te kijken en andere stappen te zetten op allerlei facetten in het leven. Graag doe ik mee met de loting.
Wat fijn dat er steeds meer aandacht komt voor vrouwelijke kunstenaars (o.a. See all this). Dat moeten we zo houden, en deze graphic novel draagt daar vast en zeker aan bij! Ik lees het graag…
Ik ben benieuwd naar dit boek en laat me graag verrassen.
Lijkt me een interessant boek! Ik loot graag mee!
Ik heb bewondering voor eigenzinnige mensen, mooi wanneer je zo in het leven staat. Zelf ben Ik niet zo eigenzinnig als ik wel zou willen zijn. Ben benieuwd naar het boek en naar wat ik van dat boek nog op kan steken
Lijkt me superleuk om dit super interessante boek te winnen.
Wauw dat klinkt als een prachtboek! Ik denk dat mijn moeder daar heel blij van wordt!
Ben ook groot fan van Frida , erg benieuwd hoe zij er in dit boek uitkomt.
Ik voel me erg verwend
met mijn moeders creatieve talent.
Samen maken wij graag kunst en dat doet ons veel plezier.
Dit boek is dus heel welkom hier!
Ik ben al enige tijd bezig om op amateur-basis vrouwelijke kunstenaars te bestuderen. Dit wil ik dus erg graag lezen.
Ja graag !
Lijkt me een zeer interessant boek
Zou dit boek heel graag voor mijn dochter willen winnen!!!!
Heel interessant, dit boek over vrouwen. Ik ben er nieuwsgierig naar en wil het graag ontvangen.
WAT VET! Dit artikel intrigeert direct.
Loes Faber zet de toon. Voor mijn zijn eigenzinnige vrouwen, de typen vrouwen waar het om gaat en die het verschil weten te maken. Niet uitgaan van standaarden en dit oprecht ook niet interessant vinden. Dit herken ik. Daarnaast hou ik enorm van kunst en ben ik hier zelf ook altijd mee bezig. Zou te gek zijn om dit hele boek van voor naar achter en achter naar voor door te spitten. LOVE it.
Veel zin in dit boek! Tijd voor vrouwelijke kunstenaars, net als bv in de Pretty Briliant uitgave van See All This.
Zelf kunst maken dus leren van het verleden ….
Ik zou het boek voor mijn dochter van 17 willen winnen, omdat ik hoop dat zij haar eigen muze wordt. Ze ‘is’ door omstandigheden al langere tijd ‘thuis’, en leest graag graphic novels en heeft heel veel getekend de afgelopen jaren. Ik hoop dat ze dan ook haar zusje en halfzus inspireert. Ja, wij zijn een vrouwengezin. Maar vooral hoop ik dat ze zélf haar eigen weg vindt. Want dát maakt haar sterker.
Kunst van vrouwen; intrigerend, pakkend en verrassend. Inzichten, ideeën.en ervaringen gevormd in beeld en tekst. Een mooier tijdverdrijf in deze stress volle en hecktiche tijd kan ik mij niet voorstellen. Graag loot ik mee voor een exemplaar van dit boek.
Dit boek willen wij graag omdat Loes altijd opgepast heeft bij ons en de jongens dol op haar waren, en wij van Loes houden
Zou graag meer weten/lezen over vrouwelijke kunstenaars…zijn er veel te weinig van! Mijn vriendin is kunstenares, maakt oa prachtige schilderijen..Als ik t boek zou winnen zou ik niet alleen mezelf, maar ook haar er een groot plezier mee doen!
Ik doe ook mee.
Lijkt mij een bijzonder boek. Inderdaad denk ik wel wennen maar zeker de moeite waard om haar verhaal te lezen. Ik zou het heel graag willen lezen.
Wat een mooi boek om van te genieten is dit!
Dit boek wil ik lezen omdat het nu eens over vrouwelijke kunstenaars gaat!
Graag wil ik dit boek lezen,heb heel veel jaren aan de kunstacademie gewerkt en kunstgeschiedenis gestudeerd,ook leuk om cadeau te geven aan een andere kunstenares
Dit boek lijkt mij fantastisch, ik zou het
graag willen lezen
Een boek van deze tijd, dat vanuit een bijzondere en hele originele invalshoek duidelijk maakt dat de rol en de positie van de vrouw niet gelijk stond en staat aan die van de man. Verschillen zullen er altijd zijn en dat mag ook, maar alleen vanuit gelijkwaardigheid!
Ik ben het helemaal met je eens, Loes. Er moeten meer vrouwlijk kunstenaars naar voren geschoven worden. Top!
Ik wil dit boek graag lezen en loot graag mee.
Ik ben heel benieuwd naar dit prachtige leerzame boek, ik lees graag en ik hou ook van kunst en kunstgeschiedenis.
Ik doe dan ook graag mee met deze mooie winactie.
Ik zou het graag lezen en later weer doorgeven
jammer mijn reactie is ineens verdwenen
Frida Kahlo is ook een inspiratie voor mij geweest, ondanks een moeilijk leven toch zo sterk en onafhankelijk.
Lijkt mij mooi om te zien hoe dat verwering in dit boek. En natuurlijk heel benieuwd naar de andere kunstenaars.
Ik ben heel nieuwsgierig naar dit boek!
Fijn een hedendaagse kijk op vrouwelijke kunstenaars die vaak hun eigen muze zijn.
Het boek vrouwen in de kunst vaan Germaine Greer is al zo lang geleden.
Het boek van Loes Faber zal mij vast inspireren.
Ik ben helemaal gek van kunst en van lezen, dus dit boek is perfect voor mij. Ik loot graag mee!
Ik woon in de MUZENlaan haha
Geweldig,een boek over vrouwelijke kunstenaars;ik zie er naar uit
Ik heb zelf twee kunstwerken aan de muur hangen van vrouwelijke kunstenaars. Ik doe graag meer inspiratie op door middel van dit boek. Wie weet volgen er nog meer aankopen.
Het eerste verhaal ging over Frida Kahlo, leuk onlangs nog naar een tentoonstelling over haar geweest in Assen. Erg benieuwd naar dit inspirerende boek!
O, wat lijkt me dit een heerlijk boek! Ik ben erg geïnteresseerd in kunst en verbaas me al lange tijd hoe weinig werk van kunstenaressen er in musea hangt. Ik zou heel graag meer te weten willen komen over vrouwelijke kunstenaars en ben erg benieuwd naar dit boek!
Eindelijk eens een kijk op de vrouwen in de kunst ..
Ik doe graag mee voor dit mooie boek !
Het lijkt mij een prachtig en inspirerend boek, zelf ben ik dichter en vrouw, dus ik ga de overeenkomsten zoeken:-)
Eindelijk!
Zo’n boek wil ik lezen, en herlezen.