Schrijver en dichter Erik Jan Harmens (1970) heeft een bezwerende roman geschreven over zijn jeugd in Alphen aan den Rijn. Na het plotselinge vertrek van zijn vader wankelt alles en is er geen aandacht voor hem, zijn broer en zus. In een poging alles te vatten, keert hij terug naar het decor van zijn jeugd.
Wat betekent dit boek voor jou?
“Dit is min of meer mijn oerboek: ik wist al heel lang dat ik het wilde gaan schrijven maar was het steeds aan het uitstellen. Juist toen ik het oppakte, kwam de schietpartij in het Alphense winkelcentrum De Ridderhof. Dat veranderde alles. De Ridderhof was bij mij om de hoek, ik ken elk hoekje van De Ridderhof. Ik voelde veel verdriet en compassie voor de mensen die dit was aangedaan. Door die aanslag was mijn jeugd een plaats delict geworden. Ik dacht dat ik mijn boek wel kon vergeten: alle beelden in mijn hoofd waren verdrongen door de beelden van de schietpartij. Ik zag overal kogelhulzen liggen. Tot ik drie jaar geleden besefte dat mijn boek zou gaan over mijn jeugd en de vurige wens gezien te willen worden. De schutter had die wens ook, hij is gaan doen wat hij heeft gedaan in een ultieme poging om gezien te worden. Er is nog iets overeenkomstigs dat mij fascineert. Ik schrijf over mijn vader die de Rigolettohof uitgaat en nooit terugkomt; hij is aanwezig in zijn afwezigheid en precies dat gebeurt ook met die schutter. Hij wordt ultiem aanwezig door te verdwijnen. Toen ik dat besefte, wist ik dat ik het motief van mijn boek te pakken had.”
Waarom heb je dit boek opgedragen aan je broer en zus?
“Het boek is ook een document voor hen. Het is ook hún jeugd die ik beschrijf, ze vragen niet om dit boek. Tijdens het schrijven had ik vooral stress of zij het wel mooi zouden vinden. Wat ons bindt is de leegte. Wij hebben alle drie een lege doos van onze ouders meegekregen, daarom zijn we verbonden met elkaar. Wat me het meest ontroerde is dat we die doos zijn gaan vullen. Eerst angstig en onwennig, maar langzamerhand kregen we er lol in. Dat is een enorme overwinning en vooruitgang.”
Is het lastig jezelf zo bloot te geven?
“Daar heb ik geen moeite mee, maar wat ik schrijf mag niet ophouden bij het persoonlijke. Het moet van toepassing zijn op iedereen. Anders wordt het een egodocument en dat vind ik saai. De grote truc die ik probeer uit te voeren is om van het heel persoonlijke iets universeels te maken. Bij dit boek voelde ik ook een grote verantwoordelijkheid richting de nabestaanden van de schietpartij. Ik wilde hen recht doen.”
Rigolettohof (Lebowski, € 22,99)
Tekst: Margriet de Groot