Als je dagen niemand spreekt

Eenzame gevoelens horen bij het leven: iedereen heeft er weleens last van. Het wordt pas een probleem wanneer die gevoelens niet meer weggaan. Gelukkig kun je daar iets tegen doen.

Eenzaamheid in opkomst

Het zal je niet zijn ontgaan: het fenomeen eenzaamheid is de afgelopen jaren stevig op de kaart en in de politieke agenda gezet. We hebben bijvoorbeeld de Week tegen Eenzaamheid, waarin allerlei organisaties en media stilstaan bij het probleem. De boodschap van de campagne die ook dit jaar weer klinkt: wie last heeft van eenzame gevoelens – jong of oud – hoeft zich daar niet voor te schamen. Bovendien is er vaak wat aan te doen.

Een op de drie

Ongeveer een derde van de volwassen Nederlanders voelt zich weleens eenzaam. En 10% voelt zich zelfs ernstig eenzaam. Eenzame mensen krijgen te maken met chronische stress, waardoor ze een sterk verhoogd risico op hart- en vaatziekten, depressies en Alzheimer lopen. “Eenzaamheid is een probleem van alle tijden,” zegt voormalig hoogleraar sociologie Jenny de Jong-Gierveld van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI). “Maar het wordt pas sinds het afgelopen decennium serieus genomen.”

Wat is eenzaamheid?

Eenzaamheid is de subjectieve ervaring van een gemis. Van betekenisvolle contacten en emotionele verbondenheid. Aangrijpende gebeurtenissen werken eenzaamheid in de hand zoals een echtscheiding, verlies van een dierbare of een plotselinge, ernstige ziekte. Maar ook karaktertrekken kunnen een rol spelen, zoals het gebrek aan zelfvertrouwen of het hebben van onvoldoende sociale vaardigheden.

Welke oplossingen zijn er?

Eenzaamheid is een complex probleem waarvoor geen pasklaar antwoord bestaat. Mensen moeten volgens De Jong -Gierveld ‘weten, willen en kunnen’ als het om oplossingen gaat. Weten dat er manieren zijn om eenzaamheid tegen te gaan, in actie wíllen komen én daartoe in staat zijn. Welke oplossing het beste werkt, hangt samen met het verschil tussen sociale en emotionele eenzaamheid. Sociale eenzaamheid gaat over een sterk gemis van betekenisvolle relaties met een groep mensen om je heen zoals vrienden, collega’s of buurtgenoten. Emotionele eenzaamheid hangt samen met het gemis aan een intieme relatie zoals een levenspartner of een beste vriend.

Drie oplossingsrichtingen

1.Verwachtingen bijstellen. Iemand die veel verwacht van zijn omgeving zal zich sneller eenzaam voelen als niet aan die verwachtingen wordt voldaan. Hulpverleners kunnen helpen om de verwachtingen van mensen bij te stellen.
2. Beter leren omgaan met eenzaamheid. Dit is vooral geschikt voor mensen met emotionele eenzaamheid. Iemand die rouwt om het verlies van een geliefde heeft het meest aan tools via een psycholoog of maatschappelijk werker om dit verlies te verwerken.
3. Netwerkversterking. Hieronder vallen maatjesprojecten, eetclubs, sportverenigingen, vrijwilligerswerk, ontmoetingsplekken. Kortom, alles waardoor het netwerk van iemand versterkt kan worden.

Idee: volg een vriendschapscursus

Vriendschapscursussen vallen onder de derde oplosrichting. Nan Stevens, voormalig hoogleraar Toegepaste Sociale Gerontologie, biedt ze al jaren met succes aan. Stevens: “Mijn cursisten zijn vaak vrouwen. Ze zijn bijvoorbeeld verhuisd of met pensioen en hebben het gevoel dat ze iets missen. Ook hebben ze het idee dat ze het vermogen niet meer hebben om nieuwe vrienden te maken of vriendschappen te verbeteren. Maar het tegenovergestelde is waar: ook op latere leeftijd is het mogelijk om vriendschappen te ontwikkelen.”

Investeer in je sociale netwerk

Stevens vertelt: “We staan bijvoorbeeld stil bij het belang van ‘klein’ contact maken. Bij de groenteboer bijvoorbeeld. In het begin af en toe een praatje, later misschien eens een kop koffie. Niet elk contact hoeft meteen tot een diepgravende vriendschap te leiden.” Stevens staat ook stil bij het ‘sociaal konvooi’, een term van De Jong-Gierveld. Dat zijn de relaties waar je op terugvalt als het slecht gaat en waarmee we betekenis aan ons leven geven. Wanneer het goed met ons gaat willen we dat sociale konvooi nog weleens vergeten. Zonde, want dit zijn precies de contacten waar je later zoveel behoefte aan zult hebben als ze wegvallen.

Wat kun jij doen?

• Steun iemand zonder de eenzaamheid zelf te bespreken. Dat kan een hulpverlener beter doen.
• Nodig een buurman of -vrouw uit voor een kop koffie of ga op ziekenbezoek.
• Help bij een klein klusje, maak een praatje.
• Grijp extreme weersomstandigheden aan om aan te bellen en te vragen ‘of alles in orde is’.
• Doe een beroep op iemands kracht; daar wordt iedereen graag op aangesproken.
• Nodig iemand uit voor een clubje.
• Vraag in een verzorgingstehuis of er handen nodig zijn. Misschien kun je voorlezen of een wandeling met een bewoner maken.
• Begint iemand over eenzaamheid, pols dan of hij of zij wegwijs kan worden in het hulpaanbod.
• Luister naar de verhalen zonder oplossingen aan te dragen. Veel eenzame mensen zijn vooral op zoek naar een luisterend oor.

Bron: Eentegeneenzaamheid.nl